Zeven feministen over de nalatenschap van Hedy d'Ancona

“Hedy is die stem in mijn hoofd die zegt: dit moet beter. Dit moet radicaler. En hier mag en móet je feller in zijn als je iets wilt veranderen. Hedy denkt niet: ik laat het aan de jonge generatie over, maar voorziet mensen waar nodig van kritisch advies. We kunnen haar schat aan ervaring goed gebruiken en gelukkig zet ze die dus ook in.

Haar loopbaan vind ik daarnaast inspirerend: hoe ze vanuit activisme staatssecretaris werd, bijvoorbeeld. Het laat mij zien dat je met een activistisch geluid kan opvallen, en dat het mogelijk is om op je eigen manier in een machtspositie te komen. Een manier die zeer ongewoon is in de ouderwetse, hiërarchische wereld van politiek. Dat ze zich nu al zeker zestig jaar uitspreekt, vind ik inspirerend en ook pijnlijk. Je zou willen dat het een keer niet meer nodig is. Maar gelukkig draagt ze haar kennis over met een aanstekelijke felheid, en in haar schaduw doe ik mijn best om bij te dragen aan de strijd die zij voor ons allen heeft geleverd.”

“Feministen als Hedy d'Ancona hebben ontzettend veel betekend voor de emancipatiebeweging in Nederland. Ik vind het daarom extra bijzonder dat ik haar werk, zoals het complete archief van de door haar en Joke Smit opgerichte feministische actiegroep Man-Vrouw Maatschappij, mag bewaren en delen met volgende generaties. De wijze waarop d’Ancona de feministische beweging van nu inspireert, motiveert mij om ook de nieuwe verhalen van deze hedendaagse feministische activisten toe te blijven voegen aan onze archieven bij Atria.”

“Hedy d’Ancona is een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse feministische geschiedenis tot nu toe; de geschiedenis waar wij bij Bureau Clara Wichmann op voortborduren. Zonder haar schouders en die van vele anderen, waren belangrijke stappen op het gebied van gendergelijkheid niet, of wezenlijk anders gezet.

We zijn blij dat we hierop als bureau op mogen voortborduren, maar dat we ook altijd kunnen teruggrijpen op de mooie ideeën en aanpak van de tijd van Man-Vrouw Maatschappij. Dit is ook nog steeds nodig, want we zien dat die thema’s nu nog actueel zijn: toegang tot anticonceptie, een goede kinderopvang, gelijke beloning en erkenning van huishoudelijk werk als ‘echt’ werk. Die strijd zetten we voort, samen met Hedy, want zoals zij zegt: feminist tot in de kist.”

“Het zal misschien aan haar achtergrond in de partijpolitiek liggen, maar ik zie Hedy d'Ancona als iemand die met de tijd meebeweegt. Iemand die zich in de breedste zin bezighoudt met emancipatie. Ik heb haar denk ik net zo vaak horen spreken over verschillende vormen van racisme, oorlogen en andere politieke en sociale zaken als over ongelijkheid tussen genders. Wat dat betreft zie ik d'Ancona niet alleen als een belangrijke stem uit onze culturele geschiedenis, maar ook een stem die in de toekomst zou kunnen doorklinken.

Ongelijkwaardigheid bevindt zich overal en neemt complexe en geniepige vormen aan, iets wat vaak over het hoofd gezien wordt. D'Ancona ziet dat en - nog belangrijker - benoemt dat. De tweede feministische golf werd voornamelijk gedomineerd door witte vrouwen, waarvan Hedy zelf deel uitmaakt. Haar betrokkenheid bij andere vormen van onderdrukking en ongelijkwaardigheid zie ik als onmisbaar.

Voor mij persoonlijk is feminisme ook niet alleen een vrouwenkwestie, maar een vrijheidskwestie. De populaire definitie van feminisme - gelijke rechten voor iedereen - dekt voor mij de lading bij lange na niet en zie ik ook niet als nastrevenswaardig. Ik hou zelf erg van het woord rechtvaardigheid, omdat dat uitgaat van een ongelijkwaardig begin. Hedy en ik hebben als overeenkomst dat we solidair zijn met anderen die een belevingswereld hebben die ver afstaat van de onze.” 

“Wat ik probeer binnen S.P.E.A.K. door te zetten uit de nalatenschap van Hedy d’Ancona is de strijd voor het zelfbeschikkingsrecht. Zij heeft hier een belangrijke rol in gespeeld, zowel parlementair als daarbuiten. Ook haar strijd tegen racisme en discriminatie is bewonderenswaardig. Maar niet alleen dat. Hedy d'Ancona als persoon en haar levensloop vind ik ook bewonderenswaardig. De energie en het uithoudingsvermogen die deze vrouw heeft, dat kunnen weinig mensen evenaren.”

“Als Directeur Programma's van WOMEN Inc. houd ik me dagelijks bezig met het realiseren van gelijke kansen ongeacht gender of sekse in Nederland, en dat is ook de missie waar Hedy zich zo hard voor heeft ingezet in haar politieke leven. Deze rol is voor mij een bewuste keuze, omdat ik geloof in een samenleving waarin iedereen bijdraagt en niet maar de helft van de bevolking. Dus met veel plezier, urgentie en motivatie zet ik me dagelijks in om de positie van vrouwen te verbeteren in Nederland. Die drive en lange adem zie je ook bij Hedy.

Ik zie in de documentaire twee thema's heel duidelijk terug waar wij nog dagelijks voor strijden: het dichten van de loonkloof en de mogelijkheid om betaald werk en onbetaalde zorg goed en naar eigen wens te kunnen combineren. Het is inspirerend om te zien op wiens schouders we staan, maar dat we hier zoveel jaar later nog voor moeten strijden is ook pijnlijk. Toch zie ik gelukkig vooruitgang, ook al is het in kleine stapjes en gaat het in mijn ogen veel te langzaam. En precies dat is ook het gevoel dat ik overhoud aan de documentaire, het laat niet alleen zien hoe hard deze strijd nog nodig is, maar ook wat sindsdien bereikt is. En hopelijk helpt dat om nog meer mensen te motiveren vanuit hun rol en positie in de samenleving hieraan bij te dragen.

Gelukkig voel ik dat het thema gelijke kansen en gendergelijkheid steeds meer ruimte inneemt in de maatschappij en ik wil Hedy en haar generatiegenoten daar heel erg voor bedanken. Daarop kunnen wij nu voortbouwen. Zonder deze strijders en rolmodellen was het nooit gelukt om bijvoorbeeld een uitbreiding van het partnerverlof te realiseren of een hervorming van het kinderopvangstelsel in het regeerakkoord te krijgen. Die veranderingen geven hoop. Ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat onze strijd zal slagen.”

“Hedy d’Ancona vocht ervoor dat vrouwen niet alleen formele rechten kregen, maar ze ook in de praktijk konden uitoefenen. Nu moet diezelfde strijd gevoerd worden door migranten- en vluchtlingenvrouwen. Formeel hebben we alle rechten, maar in de praktijk zijn we achtergesteld. Dit is de strijd van Hedy d’Ancona die Femmes for Freedom nu voert, maar wij moeten op meerdere fronten strijden: binnen het gezin, in de gemeenschap en in de Nederlandse samenleving. De overheid en de politiek hebben een taak om ons te steunen in hun strijd voor zelfbeschikking.”