Kinderboekenschrijver zou ze worden, dacht Stine Jensen toen ze nog jong was. Ze wilde de verbeelding activeren bij kinderen. Vooral met spannende thrillers, zoals die van schrijver Agatha Christie. Filosofie is ze er eigenlijk bij toeval naast gaan doen. Ongeveer 900 Groningse studenten kregen in de jaren negentig, tegen de wil van minister Ritzen in, recht op zes jaar studiefinanciering in plaats van vijf. Dat extra jaartje kregen studenten die zich naast een andere studie hadden ingeschreven voor filosofie van een wetenschapsgebied. En toen bleek Jensen filosofie zo leuk te vinden, dat ze de hele studie erbij deed naast literatuurwetenschap, maar daar is ze dus eigenlijk per toeval achter gekomen.
Stine Jensen wordt bijzonder hoogleraar Publieksfilosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en volgt daarmee per 1 juni voormalig Denker des Vaderlands Marli Huijer op. “Ik ben destijds de studie filosofie er bij toeval naast gaan doen, omdat het in de avonduren kon. Je kreeg dan een jaar extra studiefinanciering,” vertelt de kersverse hoogleraar. We spreken haar over wat deze benoeming voor haar betekent en hoe ze de functie gaat combineren met haar werk voor HUMAN.
De weg naar publieksfilosoof
Jensen had lang een academische carrière op de universiteit, waar ze promoveerde en docent literatuurwetenschap werd. “Het was voor mij zo vanzelfsprekend academische kennis te delen en te vergaren. Mede door dat extra jaartje studiefinanciering, waardoor ik filosofie erbij kon doen, ben ik de publieksfilosofie in gerold. Toen begon ik ook in te zien dat filosofie voor iedereen goed zou zijn. Ik kreeg langzaam het vertrouwen dat ik het ook zonder de universiteit wel zou redden, maar dat was wel een zoektocht.”
Inmiddels floreert publieksfilosofie, vertelt Jensen. Het is niet meer weg te denken uit het publieke debat. “Onder andere de Maand van de Filosofie heeft hierin een grote rol gespeeld. Nederlandse denkers als Daan Roovers en René Gude hebben hiermee de publieksfilosofie naar een hoger niveau getild.”
Een natuurlijke kruisbestuiving
En nu is het tijd zichzelf als publieksfilosoof naar een hoger niveau te tillen. Al had ze nooit gedacht professor te worden. “Ik heb gewoon gesolliciteerd en ik ben het geworden, wat ik heel bijzonder en eervol vind. Mijn tweelingzus Lotte is ook professor, dus nu zijn we een hooggeleerde tweeling,” lacht Jensen.
Ze vindt het aantrekkelijk om zo’n academisch denkklimaat van de universiteit te combineren met iets maatschappelijks als publieksfilosofie, vertelt ze. “Zeker nu we in een tijd leven waarin conflicten snel hoog oplopen en polariseren op verschillende assen als identiteit en politieke kleur, maar ook op meer actuele thema’s als vaccinaties en genderidentiteit. Filosofie zet de boel op scherp door je bijvoorbeeld juist tegenintuïtief te laten denken over polarisatie. Dus niet alleen hoe we het moeten tegengaan, maar ook over wat het nut van polarisatie is.”
Jensen ziet het als een mooie mogelijkheid haar werk op alle fronten te combineren. “Het voelt als een hele natuurlijke kruisbestuiving. Ik werk al twintig jaar bij HUMAN en ben sindsdien bezig met thema’s als identiteit en samenleving, in de podcast Scheiden met Stine en in series als Dus ik ben, Dus ik volg en YES ik ben!. Het is de rode draad in wat ik doe voor HUMAN. Daartussen wil ik een brug slaan in mijn functie als hoogleraar door bijvoorbeeld een symposium te houden over de humanistische waarden die op het spel staan deze tijd. Het spanningsveld tussen het universalisme en de eigen identiteit vind ik interessant.”
©
Carla Kogelman / VPRO-gids
Stine Jensen en haar tweelingzus Lotte Jensen.
Beeldvorming rondom vluchtelingen
Wat Jensen ook interessant vindt, is het onderzoeken van beeldvorming. Welke beelden worden bepalend in het publieke domein en wat betekenen die beelden? Welke stereotype beelden ontstaan dan uiteindelijk? Haar promotieonderzoek ging daarover, ze is naast filosoof namelijk ook literatuurwetenschapper. “Wat mij nu bijvoorbeeld opvalt in de beeldvorming rondom de oorlog in Oekraïne, is dat er in het begin erg veel beelden te zien waren van huisdieren, vrouwen en kinderen op de vlucht. Hoe wij naar hen kijken wordt daar sterk door bepaald, met veel empathie.”
En ze denkt ook dat er iets aan de hand is met de gelijkheid onder vluchtelingen, want niet elke vluchteling wordt met open armen ontvangen. “De beeldvorming rondom Afrikaanse, Syrische en Afghaanse vluchtelingen is heel anders, vooral die van Afrikaanse vluchtelingen. Daar zien we voornamelijk mannen die overvolle vrachtwagens in proberen te klimmen. Daar wordt niet het individuele verhaal uitgelicht, of de vrouw en het kind. Sterker nog, de vrouwen en kinderen blijven achter. Dit soort beeldvorming werkt dehumaniserend en versterkt de ongelijkheid onder vluchtelingen. Mensen zijn namelijk veel meer geneigd een vrouw en kind in huis te nemen denk ik.”
Maar op dit moment kan Jensen de beelden uit Oekraïne niet meer aan. “Ik vind de beelden zo heftig en ik denk velen met mij. Mijn brein kan het bijna niet meer verstouwen. Het zijn geen beelden van mensen, maar van afgebrande, of gebombardeerde gebouwen en dode lichamen op straat. Het is een compleet ander narratief over de oorlog. Ik ben er nog over aan het nadenken wat het doet als je dit soort beelden voortdurend ziet.”
Vrouwen moeten titels toe-eigenen
Waar Stine Jensen ook over heeft moeten nadenken is de betekenis achter haar nieuwe titel. Want dat ze bijzonder hoogleraar wordt, is niet alleen een erkenning voor haar vakgebied, maar ook voor de status van de vrouw in de maatschappij. Alsook voor de status van de vrouw in de wetenschap en de status van publieksfilosofie als academische discipline. Mede door het vrouwenstigma, dat het vaak te licht is wat je doet als vrouw.
Momenteel maakt Jensen voor HUMAN een aflevering voor de podcast Wat blijft, over de onlangs overleden Ellen Laan, hoogleraar bio-psychosociale determinanten van seksuele gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam. Ze zette zich jarenlang in voor het dichten van de orgasmekloof en seksuele genderongelijkheid. “Net als ik, kreeg Laan de kans professor te worden. Zij twijfelde eraan of ze die kans moest aangrijpen,” zegt Jensen. “En ze deed het mede vanwege de zichtbaarheid van haar vak. En dat is ook mijn motivatie. Laan leerde mij dat we ons als vrouw de titels Professor en Doctor gewoon moeten toe-eigenen.”
©
ANP / NVVS
Ellen Laan (2018).
Tijdens het maken van de HUMAN-podcast die (naar verwachting) deze zomer te beluisteren is, leerde Jensen nog meer mooie lessen. Dat je jezelf als vrouw nooit alleen met je voornaam moet voorstellen bijvoorbeeld, maar ook en vooral met je achternaam. “En als het even kan, ook met je volledige titel om te laten zien dat je een geleerde vrouw bent. Nu ben ik dat zelf niet overal van plan,” zegt Jensen. “Maar toen ik de eerste versie van het persbericht van HUMAN las waarin naar buitenkwam dat ‘onze Stine’ bijzonder hoogleraar Publieksfilosofie wordt, vroeg ik mij af wat Ellen Laan zou zeggen. Zonder het maken van deze podcast had ik daar die alertheid niet op gehad.”
Professor Doctor Stine Jensen
Nu Jensen een vijftigjarige vrouw is, kan ze met zekerheid zeggen de functie aan te kunnen. “In het verleden ben ik best onzeker geweest en heb ik vaak het gevoel gehad mensen te moeten behagen,” zegt ze. “Ik moest vaak zoeken naar de juiste positie om mezelf diplomatiek op te stellen en toegankelijk te blijven.” Toen ze jonger was heeft ze niet altijd gezegd wat ze vond, omdat ze lang niet altijd durfde te laten zien dat ze een andere mening had.
“Ik kijk daar nu met grote mildheid op terug, ik heb er geen spijt van. Want ik snap ook heel goed dat ik ergens bij wilde horen en aan mezelf ging twijfelen. Maar ik doe het nu anders, daarom zie ik dit als een prima moment voor het hoogleraarschap. Ik kan het nu onbevangen doen en anderen echt iets bieden zonder het gevoel te hebben dat er iets van afhangt.”
Missie geslaagd
Wat ze nu ook meer onbevangen kan doen, is een slinger geven aan kinderfilosofie. In september komt er een nieuw kinderboek van haar uit: Alles is Mooi. “Het grote boek over mooi en lelijk,” zegt Jensen. “Daarin is mijn missie dat esthetische denken bij kinderen te activeren. Er gaat veel aandacht uit naar taal, rekenen en grammatica, maar dat plezier van schoonheid en lelijkheid vind ik belangrijk. Door op een speelse en avontuurlijke manier het onderzoekende denken te activeren,” zegt Jensen.
“Ik wil graag ook heel veel credits geven aan oud-hoofdredacteur Bert Janssens van HUMAN. Hij is degene die mij heeft gestimuleerd met Dus ik ben, maar zeker ook om de kinderfilosofie naar een hoger niveau te tillen. Hij is de oervader van HUMAN die ook aan mijn wieg als publieksfilosoof heeft gestaan. Bekendheid is voor mij nooit een ambitie geweest, maar mijn kennis en vaardigheden de wereld in slingeren en daar bekendheid in krijgen en door te geven, waren wel ambities. En doordat ik bij HUMAN de kans kreeg dingen te maken die ik belangrijk vind, kwam ik natuurlijk wel met mijn gezicht op televisie. Dankzij HUMAN kreeg ik kansen en publieksbekendheid, dus daar ben ik dankbaar voor.”
En ook op individueel vlak is Jensen dankbaar voor de termen die betekenend zijn geworden, zoals het door haar bedachte faalmoed. “Mijn vader zei altijd: ‘Durven is je evenwicht verliezen, niet durven is jezelf verliezen’, en dat zou ik de toekomstige generatie willen meegeven. Je mag fouten maken in het leven, je mag struikelen en falen. Probeer het dan gewoon weer opnieuw.”
Stine Jensen start per 1 juni met haar nieuwe functie. Het hele persbericht over haar benoeming vind je hier.