Toen de coronacrisis in 2020 alle podia sloot, betekende dat ook het voorlopige einde van Rijsen&Rooxman, DeDikkeMuiz&Sjors. De voorstelling werd in 2019 lovend ontvangen en zou in 2020 in reprise gaan. In het kader van NPO Cultuur is nu een televisieversie van het stuk ontwikkeld, dat bij HUMAN op NPO 3 wordt uitgezonden.
Titus is al lang met Adelheid. Maar wat is er vijftien jaar geleden gebeurd, toen ex Lineke hem meevroeg op kerstvakantie? Wat is de staat van hun liefde, en hoe raakt George verstrikt in het verhaal? Wij spraken met Lineke Rijxman over de veelgeprezen voorstelling.
In het persoonlijke stuk zoeken acteurs Adelheid Roosen, Titus Muizelaar, Lineke Rijxman en George Groot uit wat de verhoudingen tussen de vier zijn. Het begint allemaal met Lineke die vijftien jaar geleden Titus meevraagt op kerstvakantie. Titus, die nu met Adelheid is, maar voorheen met Lineke was. Het leidt tot oud zeer en onbeantwoorde vragen.
Voor Lineke Rijxman was het heel fijn om weer te kunnen spelen. "Mijn jaar heeft vooral bestaan uit repeteren en schrijven. Ik ben ook met een andere voorstelling bezig waarvan de première twee keer werd uitgesteld door corona. Dan raak je wel ontmoedigd. Het is moeilijk je motivatie levend te houden als dat steeds wordt geannuleerd. Dus als dan iets door kan gaan, ook op een andere manier, dan is dat heel fijn."
©
Leendert Vooijce / HUMAN
Adelheid Roosen en Lineke Rijxman.
Hoe is het stuk ontstaan?
"Het verhaal is op waarheid gebaseerd. Adelheid vroeg mij op een gegeven moment of we hier niet een stuk van konden maken. Dat vond ik toen een slecht idee, want ik had helemaal geen zin en behoefte om terug te gaan in de tijd wat dit betreft. Maar in werktermen dacht ik eigenlijk meteen: dit zou toch best interessant zijn, als we daar een goede voorstelling van weten te maken.
Toen zijn we heel veel gaan improviseren. We hebben gekeken wat gebeurt als we ons alle vier openstellen. Dat doen we natuurlijk professioneel, want we zijn daar bezig met ons vak, niet met een soort collectieve therapie. Als we op het podium staan, zijn we bezig met timen, met contact maken, met het stuk overbrengen. Er gebeurt privé natuurlijk wel van alles. En na het ontstaan van het stuk hebben we ook heus wel met elkaar over de gebeurtenissen gesproken."
Was dat anders, doordat het zo'n persoonlijke voorstelling is?
"Het schrijven van een nieuwe voorstelling kost altijd veel tijd en energie. Ik maak altijd persoonlijke voorstellingen, overigens, maar dit was wel een heel prachtig proces. Zeker ook intensief, en vooral heel bijzonder, moet ik zeggen."
Moest de voorstelling veel aangepast worden voor tv?
"De originele voorstelling duurde maar een heel klein beetje langer, dus we hoefden er niet echt iets uit te halen. Dat kon ook niet - alles in de voorstelling is zo met elkaar verweven. We moesten wel de mise-en-scène aanpassen. Normaalgesproken lopen we tussen het publiek, maar nu lopen we in twee lange lijnen. Je komt elkaar nu ineens op een heel andere manier tegen.
Het stuk spelen voor camera's in plaats van tussen het publiek, was net zo bijzonder. Met publiek erbij zoek je samen uit wat er gebeurd is, en heb je wat met elkaar, via het publiek. Als je boos wordt, betrek je het publiek erbij. Die lopen de reis live met je mee. Nu moesten we dat directer op elkaar spelen. Dat was op een andere manier confronterend. Je ziet elkaar veel meer. Daardoor is de beleving anders, maar minstens zo bijzonder."
Hieronder zie je hoe de voorstelling oorspronkelijk gemaakt werd, in 2019.
Hoe was het om ineens niet op het podium te kunnen spelen voor publiek?
"Alles in de toneelwereld staat zo totaal op z'n kop. Je gaat van hoop naar teleurstelling, naar aanpassing, naar je schouders eronder. Toen we in 2020 te horen kregen dat de reprise-tour werd uitgesteld... Tja, dat hoorde erbij. 'Natuurlijk, dit ook nog...'
Natuurlijk stel je verwachtingen continu bij, ook omdat kunst in geen enkele persconferentie wordt meegenomen. Terwijl, spelen is hartstikke veilig voor ons met gestructureerde routes, maar dertig man in de zaal... Maar goed, het wordt niet toegestaan dus je past je voortdurend aan. Maar ondertussen werken heel veel mensen door. Dit is wat we doen."
Wat wil u met de voorstelling vertellen?
"Ik ben nooit zo van een dwingende boodschap in een voorstelling. Dat zoekt iedereen maar lekker zelf uit. Maar ik hoop wel dat thuis ook gebeurt wat op het toneel gebeurde. Dat het op veel vlakken herkenbaar is voor mensen. Je ziet dat het bij ons soms schuurt en dat het pijnlijk is. Maar je kunt daar positief uit komen, dat is belangrijk. Stel jezelf open, zoek elkaar op en praat met elkaar. We kaarten van alles aan, over liefde, verlies, leugen, waarheid. Dat zijn dingen die iedereen herkent en waar mensen ook inspiratie uit kunnen halen."
Met het initiatief NPO Cultuur biedt de Nederlandse Publieke Omroep een alternatief podium aan de cultuursector en artiesten die geraakt worden door de coronamaatregelen. De NPO heeft zenders en andere platforms opengesteld voor extra cultuuraanbod. De programma’s van NPO Cultuur zijn in de eerste helft van 2021 te zien via lineaire tv-zenders en radiozenders van de NPO, maar ook 24 uur per dag via het voor iedereen beschikbare themakanaal NPO 2 extra en on demand via de platforms NPO Luister en NPO Start. Meer informatie is te vinden op npocultuur.nl.