We moeten elkaar complementeren met onze aanwezigheid

Met de Dag van Empathie wil Stichting Nederland Wordt Beter in samenwerking met Pakhuis de Zwijger zorgen voor meer respect, begrip en empathie tussen de verschillende groepen in de Nederlandse samenleving.

Er waren twee aanleidingen voor Jerry Afriyie en zijn Stichting Nederland Wordt Beter om de Dag van Empathie te gaan organiseren in 2012. In 2011 startte Afriyie met anderen de campagne Zwarte Piet is Racisme, als antwoord op de raciale stereotypering binnen het sinterklaasfeest. De reacties die hij kreeg waren die van onbegrip: mensen begrepen niet hoe het voelde om gediscrimineerd te worden. Zo zegt Afriyie: "Mensen zeiden letterlijk, ik ben niet zwart dus ik kan niet met je meevoelen."

De tweede aanleiding was dat Afriyie merkte dat veel Nederlanders moeite hadden om aandacht en respect voor de Nationale Herdenking op 4 mei op te brengen. Het groeiende sentiment in zijn omgeving was dat er vooral aandacht is voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog als het om herdenken gaat, buitenproportioneel veel in vergelijking met bijvoorbeeld slachtoffers van de slavernij. "Ik begrijp deze kritiek," zegt Afriyie, "maar vaak ging het gepaard met antisemitische uitspraken."

"Dat raakte me diep. Het is een geschiedenis die we nooit mogen vergeten zodat we die niet gaan herhalen." Afriyie constateerde: ons empathisch vermogen is zoek. De Dag van Empathie was geboren.

"Mensen hebben vooral empathie voor anderen die dicht bij hen staan, doordat ze die mensen kennen. In Nederland kennen we elkaar via kranten, via het nieuws. Iemand heeft bepaald wie jij bent of wie ik ben. Doordat we elkaar niet ontmoeten is de empathie vaak zoek. Het werkt vooroordelen in de hand als we elkaar via tussenpersonen leren kennen. Daardoor ontstaan te veel vergissingen."

Tekst gaat verder onder afbeelding

"Toen we begonnen met de Dag van Empathie was er minder aandacht voor empathie. Dat is veranderd, zeker in deze coronatijd. Veel kritische mensen zeggen dat empathie te beperkt is om verandering te bewerkstelligen, want mensen hebben alleen empathie voor hun eigen omgeving. Maar daar zit juist de sleutel om nader tot elkaar te komen. Met de Dag van Empathie leren we elkaar opnieuw kennen.

De sprekers op de Dag van Empathie kunnen zich opnieuw voorstellen aan Nederland. Ze kunnen vertellen wie ze zijn, wat hun achtergrond is, wat hun wensen en hun zorgen zijn... We hopen dat mensen daardoor niet bevooroordeeld hoeven te zijn, dat er ruimte ontstaat om die persoon in zijn of haar volheid te ontmoeten."

"Nieuwsgierigheid naar de ander speelt een grote rol. Nieuwsgierigheid in de zin dat je de ander kan zien als aanvulling op jou. We moeten elkaar complementeren met onze aanwezigheid in deze prachtige wereld. Voor mij helpt het om af te vragen waarom de ander zegt wat hij of zij zegt. Ik word dan geconfronteerd met dingen die ik niet wist, en daar moet ik ook mee zien om te gaan.

Het mooiste zou zijn: geef iedereen die je ontmoet, ongeacht wat je van die persoon weet en kent, een eerlijke kans voor een eerlijke ontmoeting. En vanaf daar zien we wel. Als achteraf blijkt dat de persoon anders is dan wat je had gehoopt, dan heb je het in ieder geval geprobeerd. Dat is wat ik wens.

In 2018 was er een bericht in het nieuws over een zeer gewelddadig incident waar de 24-jarige Xeverio werd aangevallen omdat hij homo zou zijn. Ik herkende de onwetendheid, de woede en de homofobische houding van de daders uit mijn eigen omgeving. We leven in een homofobe maatschappij en vanuit de christelijke kerk in Ghana werd me aangeleerd homofoob te zijn.

Vanaf mijn veertiende ben ik gaan schrijven en zodoende ben ik mezelf gaan bevragen. Het werd me toen duidelijk dat liefde toegankelijk voor iedereen moet worden. Daarop besloot ik het artikel 'Ik vecht tegen mijn homofobie' te schrijven, waarin ik me richt tot homofobe mensen, mensen die zelfs geweld gebruiken tegen homoseksuelen."

Tekst gaat door onder afbeelding

"Ik geloof niet dat er mensen bestaan die geen empathie hebben. Ik geloof wel dat empathie een beetje als wifi is: hoe verder je van de bron bent, van elkaar, hoe minder empathisch je bent.

Als kind groei je op en je hebt liefde voor je ouders. Die liefde die je thuis hebt neem je steeds mee op je levenspad. Wij willen dat die liefde die je hebt voor je familie, je vrienden en jezelf gunt aan anderen, waar je ook gaat en wie je ook ontmoet. Dat je die mensen dezelfde kansen geeft.

Als ik mensen ontmoet, hebben die altijd mijn respect. Dat is mijn begin. Dat kan voor mij alleen verbroken worden door hoe iemand ermee omgaat. Het kan alleen minder worden, maar in principe reikt het tot het plafond. Dat is iets wat ik iedereen gun, ook mezelf.

Mijn vraag is: hoe kan je die empathie vergroten, zodat je het met zoveel mogelijk mensen in de wereld kan delen?"

"Juist als je empathie van iemand wilt, moet je dubbel zoveel empathie voor de ander hebben. Het onrecht dat een ander jou in zo’n geval aandoet, moet je twee keer incasseren voordat je de ander kan bereiken. Dat voelt superoneerlijk en ik snap het als mensen tegen me zeggen dat ze dat niet gaan doen. Ik probeer dat wel te doen, bijvoorbeeld in mijn strijd tegen racisme, omdat ik denk dat het ons verder brengt.

Maar mijn tactiek is: zolang mijn waardigheid niet in het geding komt, sta ik open voor alle conversaties en uitleg die nodig is om dichter bij elkaar te komen. Waar we voor pleiten, een inclusief en gelijkwaardige samenleving, is veel te groot om mijn ego of mijn gevoelens in de weg te laten staan. Als je je doel wilt bereiken moet je constructief zijn.

Sommige mensen vinden me hard, anderen vinden me soft. Ik sluit geen compromis op waar het me om gaat: dat Zwarte Piet racistisch is. Er is genoeg ruimte om met z'n allen te bedenken hoe wij van het Sinterklaasfeest een inclusief feest maken. Maar als ik een discussie moet voeren of Zwarte Piet racistisch is of niet, dan ontneem je mij mijn ervaring met racisme, en die van velen. Juist als je die ervaring zelf niet kent is het belangrijk dat je luistert naar mensen die dat wel hebben. Wanneer de traditie inclusief is, zal de vreugde niet afnemen maar juist zich vermenigvuldigen."

"Het was bijna niet doorgegaan door de coronacrisis, maar ik ben heel blij dat we het alsnog via een livestream gaan organiseren in Pakhuis de Zwijger. Zeker nu we zoveel mooie initiatieven zien door de crisis en dat mensen hun empathische kant laten zien, is het een goed moment voor de Dag van Empathie.

Het evenement wordt ook uitgezonden op AT5 en via een livestream op Facebook. De bedoeling was om dit jaar de Dag van Empathie nationaal uit te zetten door events te organiseren in o.a. Utrecht, Nijmegen en Rotterdam, dit werd verhinderd door de huidige crisis. In 2022, de tiende keer dat we de Dag van Empathie organiseren, hopen we dat het echt een landelijke dag wordt. 3, 4 en 5 mei. Ik denk dat het een aanwist is voor 4 en 5 mei. Op die dagen verlang je naar iets dat we dan op 3 mei voor elkaar proberen te krijgen.