Vernieuwde blik op de wereld

De economische en politieke invloed van het Westen wordt langzaam minder en lijkt te worden overgenomen door het Oosten. Welke filosofieën dragen de ideeën van de toekomst? Juist in deze tijd van politieke onrust moeten we ons daarin verdiepen en uitgedaagd worden om met een vernieuwde blik naar onszelf en de wereld om ons heen te kijken. Bezoekers van Thinking Planet lieten zich inspireren door ruim veertig nationale en internationale denkers.

“Ik woon afwisselend in Nederland en Singapore. Daar ben ik terecht gekomen door het beroep van mijn man, hij is werkzaam op een universiteit. We zijn hier samen met een gemeenschappelijke vriend, maar ik ben ze net in het gebouw kwijtgeraakt. Zij namen de trap en ik de lift. We kwamen van een lezing van Michael Puett. Ik had hem al een keer eerder in Singapore horen spreken, waar ik hem ook heb mogen ontmoeten. Toevallig ben ik nu in Nederland, dus een goede reden om nog een keer hier naar hem te luisteren.

Op dit moment werkt Puett aan een project over de verschillen tussen West en Oost. Als hoogleraar Oost-Aziatische talen en beschavingen weet hij daar veel over te vertellen. Ik reis natuurlijk vaak heen en weer tussen west en oost, dus het onderwerp spreekt mij enorm aan. Ik zie grote verschillen tussen de twee werelden. Het belangrijkste verschil vind ik het uiten van begrip. We kunnen elkaars gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal niet lezen.”

Natalia: “Ik ben een van de sprekers vanavond. Samen met Evert hebben we het over filosofie in Rusland. We hebben waarschijnlijk allebei andere ideeën over waar de filosofie om gaat, maar dat is alleen maar goed. In mijn werk voor de Russische Staatsuniversiteit Immanuel Kant in Kaliningrad, voormalig Königsberg waar Kant is geboren, kijk ik naar de connectie tussen de Russische en Westerse denkwijze. In Rusland werd in het verleden veel gefilosofeerd met Westerse denkers, maar met de Russische Revolutie in 1917 kwam daar een einde aan. Wie weet wat eruit was gekomen als beiden langer door elkaar waren geïnspireerd.” 

Evert: “De Russische filosofie heeft raakvlakken met de Nederlandse filosofie - zo zijn de basisvragen niet veel anders dan die je hier tegenkomt - maar er zijn ook verschillen. Een groot verschil ligt in het feit dat Rusland een enorm land is dat nog steeds een belangrijke rol speelt in de wereldpolitiek. Dit in tegenstelling tot Nederland, dat zichzelf altijd heeft beschouwd als een klein, opkomend en internationaal land. In Rusland leeft ook sterker het gevoel dat de specifieke Russische filosofie, die de essentie van de taal, cultuur en burgers uitdrukt, in stand moet worden gehouden.”

“Ik ben hier als vertegenwoordiger van het Britse tijdschrift Philosophical Magazine. Ik wilde weleens zien hoe het er hier aan toe gaat op filosofische festivals en ik zie al: het is heel anders dan in Engeland. Hier zijn de onderwerpen wat meer gepolitiseerd. In Engeland is er een duidelijke scheiding. Als het bijvoorbeeld specifiek gaat over de filosofie van de Engelse taal en de analytische filosofie dan wordt het weggehouden van de politieke sfeer. In Nederland houdt filosofie zich juist heel erg bezig met de politieke discussie. Ik denk dat die politieke betrokkenheid vooral tegenwoordig heel belangrijk is.”

“Ik ben jezuïet en samen met andere jezuïeten vertrok ik in 2009 naar het zuidoosten van Mexico. Hier heb ik tot 2011 gewoond en gaf ik Engelse les. Ik heb filosofie en theologie gestudeerd in München. Vanavond kom ik spreken over de cultuur van de Mixe, een Zuid-Amerikaans inheems volk. De filosofie van de Mixe heeft veel te doen met dicht bij de natuur leven. Het is een mengsel van christendom en eigen tradities. Het belangrijkste aan deze cultuur is dat het een alternatief is voor de westerse levensstijl en een manier om samen met de natuur te leven, in plaats van tegen de natuur. Spiritualiteit speelt daarbij een belangrijke rol.”

“Ik ben een van de drie winnaars van de debatwedstrijd van vanavond. Ik volg het pre-university programma van de Universiteit Leiden. Na de middelbare school wil ik rechten gaan studeren, dus ik denk dat debatteren wel een skill is die daarbij goed van pas komt. Samen met andere scholen hebben we zo’n 1,5 maand geoefend voor de wedstrijd. De stellingen van vanavond gingen voornamelijk over diversiteit. De jury vond dat ik goed mijn eigen mening kon vormen en delen, dat ik zorgde dat de stelling concreet bleef, reageerde op anderen en een emotioneel slot gaf.

De stelling waar ikzelf erg achter stond was dat diversiteit een waarde moet zijn. Ik denk dat het belangrijk is dat we meer met elkaar meegaan, in plaats van iedere keer tegen elkaar te zijn. We moeten meer een samenleving worden waarin we elkaar accepteren en tolereren.”

“Ik geef vandaag een workshop genaamd ‘de samurai-filosoof’. De workshop gaat over aikido en deconstructie. Aikido is een Japanse martial art, ontwikkeld in de twintigste eeuw. Het wordt ook wel de martial art van de vrede genoemd. Ai betekent harmonie, ki staat voor energie en do voor de weg. ‘De weg van de harmoniserende energie’ dus. Waarbij het niet gaat om hard tegen hard vechten, maar juist om het overnemen van de energie van iemand.

Deconstructie is ook in de twintigste eeuw ontwikkeld, door de Franse filosoof Jacques Derrida. Het is een moeilijke vorm van filosofie die lastig is te vangen in een simpele samenvatting. Een van de belangrijkste punten van deconstructie is alles problematiseren en moeilijker maken.”