"We kunnen er heel filosofisch over doen," zei Rutte tegen het einde, maar de kernboodschap van de laatstse persconferentie was heel eenvoudig. In grote lijnen: de maatregelen blijven, houd vol. Geen slecht nieuws, maar vooral niet het goede nieuws, de versoepeling van de maatregelen, waar velen op hoopten.  

Als de mededeling zelf niet veel nieuws bevat, heb je altijd nog de vorm. Daar was duidelijk over nagedacht. De persconferentie sloot af met een persoonlijke noot: Rutte liet zien dat hij worstelde met de situatie. Een diepe zucht - misschien nét iets te diep - illustreerde dat.

Het is een fraai staaltje van pathos, zou Aristoteles zeggen, dat naast de logos (de inhoud) van het betoog en de ethos (het karakter van de spreker) een belangrijk element is voor het overbrengen van de boodschap. De spreker verplaatst zich in zijn publiek ("Ik snap: iedereen snakt naar versoepeling van de maatregelen") en zorgt ervoor dat het betoog landt. Het verbindt de boodschap met het publiek. Voor Aristoteles is aandacht besteden aan het overbrengen van het verhaal beslist geen bijzaak.  

Wat doet de Corona-crisis met ons denken?
'Het filosofisch kwintet' van Human is er in normale tijden voor reflectie nadat het stof is neergedaald. Maar het zijn geen normale tijden en daarom proberen presentator Clairy Polak en denker des vaderlands Daan Roovers beurtelings de coronacrisis in dagboekvorm te duiden. Persoonlijk, verdiepend en met het immer urgente motto dat doorgronden belangrijker is dan het twistgesprek.

© Bart Maat / ANP

Mark Rutte vergeet ondanks de coronacrisis geenszins te hydrateren.

Laveren tussen kliffen

Rutte laat hiermee zien dat regeren, zelfs op dit moment, laveren is tussen verschillende kliffen: tussen voorzichtigheid en spijt. Tussen de vrijheid van de één versus de gezondheid van de ander. Los van de simplificaties, je zou dat juist wel ‘filosofisch’ kunnen noemen, namelijk erkennen dat elke maatregel een normatieve keuze is, in plaats van een technocratische berekening. Daarmee zegt hij: 'Hier sta ik, ik kan ook anders'. 

Een heel aantal regeringsleiders, laten we even westwaarts kijken, straalt liefst op elk moment honderd procent zelfverzekerdheid uit, ook als dat betekent dat je jezelf in korte tijd tegenspreekt. Van het feit dat het coronavirus een hoax is tot de voorspelling dat er honderdduizenden mensen aan zullen doodgaan. Dat is vooral hameren op je ‘ethos’: luister mensen: de situatie is heel, heel ernstig, en hier is de man, de enige man, die deze situatie aankan. Daar is weinig filosofisch aan. 

Dan toch liever die diepe, misschien wel ingestudeerde zucht. 

Meer berichten over corona