Suriname, 40 jaar na de Decembermoorden
De Publieke Tribune op NPO Radio 1
In deze aflevering van De Publieke Tribune spreekt Coen Verbraak, aan de vooravond van de jaarlijkse herdenking van de Decembermoorden, samen met betrokkenen van toen en nu over de gebeurtenissen die dit jaar precies veertig jaar geleden plaatsvonden.
76. Suriname, 40 jaar na de Decembermoorden (26 november 2022)
In de nacht van 7 op 8 december 1982 werden zestien prominente Surinamers die kritiek hadden op het militaire regime van toenmalig legerleider Desie Bouterse van hun bed gelicht. Hun plek van bestemming: Fort Zeelandia, het toenmalige hoofdkwartier van het militaire bewind in Suriname. De prominente advocaten, journalisten, ondernemers en vakbondsleiders werden er gemarteld – vijftien van hen werden er gefusilleerd.
In 2019 werd hoofdverdachte Desi Bouterse, die op dat moment in zijn tweede termijn als president van Suriname zat, tot twintig jaar gevangenisstraf veroordeeld. Het hoger beroep duurt nog altijd voort.
De moorden die die decembernacht gepleegd werden zorgden voor een verdeeldheid in de samenleving die nog tot op de dag van vandaag voortduurt. Veertig jaar na dato wordt er nog altijd moeizaam over deze geschiedenis gepraat.
In De Publieke Tribune spreekt Coen Verbraak daarom, aan de vooravond van de jaarlijkse herdenking van de Decembermoorden, samen met betrokkenen over de gebeurtenissen die dit jaar precies veertig jaar geleden plaatsvonden. Welke impact heeft het bloedbad van Fort Zeelandia gehad op nabestaanden? En hoe leven de gebeurtenissen van toen nog altijd door in het Suriname van nu?
Verdiep je verder
Oud-nieuwslezer Noraly Beyer: openstaan voor een ander geeft het leven zin
De gewelddadigheden en onderdrukking van de Surinaamse bevolking bereiken een absoluut dieptepunt in de nacht van 7 op 8 december 1982, weet oud-nieuwslezeres Noraley Beyer: "Dat was voor mij de Apocalyps." Vijftien mensen, tegenstanders van het militaire regime van Desi Bouterse, werden gemarteld en om het leven gebracht. Een trauma, en een cesuur in het leven van Beyer. Sindsdien spreekt ze van een leven vóór en ná de Decembermoorden.
Column Theo Para over strafeis tegen Bouterse
In Suriname heeft het Openbaar Ministerie 20 jaar cel geëist tegen president Desi Bouterse. De voormalige legerleider wordt mede verantwoordelijk gehouden voor de executie van vijftien tegenstanders van zijn toenmalige regime in 1982, bekend als de Decembermoorden. Surinaamse schrijver Theo Para was bevriend met Bram Behr, één van de slachtoffers, en droeg in 2017 een column voor.
Suriname Revisited
In 2015 was het precies veertig jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd. Voor de Surinaamse juriste Lilian Gonçalves ging een droom in vervulling. Maar een paar jaar later sloeg die droom om in een nachtmerrie.
Te gast in deze uitzending
Rita Rahman
Rita Rahman (1953) is de oudere zus van Lesley Rahman en ex-vrouw van Bram Behr, die beiden op 8 december 1982 werden gemarteld en geëxecuteerd tijdens de Decembermoorden in Fort Zeelandia. Voor de coup van 1980 vertrok ze naar Nederland, waarna ze tientallen jaren werkte voor het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.
© Rita Rahman/Privécollectie
Joyce Rahman
Joyce Rahman (1959) is de jongere zus van Lesley Rahman. Ze was erbij toen hij in de nacht van 7 op 8 december bij hen thuis van zijn bed werd gelicht. Joyce heeft het zwaar gehavende lichaam van Lesley geïdentificeerd. In het 8-Decemberproces getuigden ze later samen met haar moeder tegen Desi Bouterse.
© Joyce Rahman/Privécollectie
Ananta Khemradj
Ananta Khemradj (1990) werd geboren in Nederland en groeide op in Suriname. Dit jaar verscheen Beste meneer Bouterse (2022), waarin ze onderzoek doet naar hoe haar generatie verder moet in de nasleep van de Decembermoorden. De documentaire is donderdag 1 december om 22:20 te zien bij de EO op NPO 2, daarna op NPO Start.
© Ananta Khemradj/Privécollectie
Jan Pronk
Jan Pronk (1940) was als minister van Ontwikkelingssamenwerking nauw betrokken bij het Nederlandse Suriname-beleid en was aan Nederlandse zijde dé hoofdrolspeler in de onafhankelijkheid van Suriname in 1975. Zijn ervaringen tekende hij op in het boek Suriname: Van wingewest tot natiestaat (Lm Publishers, 2020).
© Freek van Asperen/ANP Kippa