Samen tot het eind, dankzij het hospice

In De Publieke Tribune aandacht voor de wijze waarop we omgaan met het naderende einde. Coen Verbraak gaat langs bij hospice Het Alteveer in Assen, waar hij spreekt met vrijwilligers en familieleden over de manier waarop zij het hospice beleven of hebben beleefd. Want waar vrijwilligers de mensen en hun naasten zien komen en gaan, is het voor iemand die zal sterven een plek voor afzondering en rust. Staat hier de dood centraal, of is het eerder gericht op het laatste stukje van iemands leven?

In mei vorig jaar kreeg zijn vrouw Johannetta te horen dat ze ongeneeslijk ziek was. Al sinds 2011 kampte ze met lichamelijke klachten, dus de rol van patiënt en mantelzorger waren voor Johannetta en Henk niet onbekend. "Ze hield er in geen enkele situatie van om patiënt te zijn, maar thuis het allerminst. We wilden samen zijn nu het nog kon en niet waardevolle momenten laten overstemmen door weer in die rollen te schieten."

Ze besloten daarom vrijwel meteen voor een hospice. Binnen twee dagen na een eerste bezoek aan Hospice Het Alteveer in Assen, hakten ze de knoop door. "Johannetta twijfelde nog even: 'Ben ik niet te vroeg? Ik ben immers nog mobiel en niet doodziek.' Maar we wisten ook dat we nu nog écht samen konden zijn. Ze was geestelijk nog helder, we hadden goede gesprekken en we konden nog genieten. Dus nam ze afscheid van het huis. We hebben achterin de tuin even samen gehuild en een laatste keer genoten van de heerlijke plek. Toen zijn we de auto ingestapt en rustig weggereden."

Geen noodzaak, maar bewust

Hoewel het hospice voor Henk en Johannetta een plek was waar ze samen konden zijn, werden ze vanaf dat moment niet meer op dezelfde plek wakker. "Iedere ochtend belden we elkaar: 'Hoe voel je je? Lekker geslapen?' De gebruikelijke dingen. Vaak facetimeden we dan, zodat ik nog even een rondje door het huis kon doen met haar. Dan stapte ik op de fiets van Gieten naar Assen - een heerlijke tocht - om samen een kop koffie te drinken."

's Avonds reed Henk dan met de auto weer haar kant op, zodat ze nog even samen konden eten. "En voor het slapen gaan kwam er dan altijd nog een berichtje: 'Ik heb mijn medicijnen net genomen en ben lekker suf, nu ga ik slapen. Tot morgen.' Deze kwaliteit van leven had ze in dit stadium thuis nooit ervaren," vertelt Henk in de uitzending.

© Henk Nijkeuter/Privécollectie

Was thuiszorg dan geen optie? "Dat is voor sommigen misschien een fijne vorm, maar het zou ons niet helemaal de rol van mantelzorger besparen. Stel nou hè, dat haar stoma gaat lekken. Dan moet je à la minute in staat zijn om dat op te lossen. Als haar vriendinnen langskomen, dan ben ik toch al snel in de weer met koffiekopjes. Jo wilde mij en ons die zorgen ontnemen."

En daar hebben ze goed gebruik van gemaakt. Ze hebben samen de feestdagen doorgebracht in het hospice en in het bijzijn van de hele familie heeft Johannetta er ook haar 58e verjaardag gevierd.

Verlies je met de keuze voor een hospice ook niet een gevoel van thuis? Henk: "Zo hebben we dat gelukkig niet ervaren. Thuis waren we vermoeid en overprikkeld geraakt. Dan kom je niet tot de essentiële dingen."

Nog zo goed gehad

Ze creëerden in het hospice hun eigen kleine thuis door zich af en toe af te zonderen van alles buiten haar kamer. "Soms hingen we een bordje op: 'niet storen'. Dan kroop ik bij haar in bed en lagen we met z’n tweetjes lekker te knuffelen en strelen. We konden eindeloos kletsen, lachen en huilen; eigenlijk zijn we dichter naar elkaar toegegroeid. Lichamelijke liefde was minder mogelijk, dan verschuift de aandacht naar andere dingen. Ik was altijd al heel erg verliefd op Jo, maar de verdieping van de laatste maanden, maakt het missen nog sterker."

Het is nu tweeënhalve week geleden dat Johannetta overleed. "Toen ze net was overleden, was ik volledig in paniek op een moment. Ik was haar stem kwijt. Gelukkig bedacht ik mij dat ik nog een paar video’s van haar heb. Die kijk ik terug om haar nog even te zien en haar stem te horen. Het stomme is dat ik achteraf denk dat ik meer had moeten filmen in die laatste fase. We hebben het nog zo goed gehad in het hospice."

Voor de uitzending kwam hij voor het eerst weer terug op de plek waar ze hun laatste herinneringen maakten. "Ik moest een drempel over om hier weer voor het eerst binnen te stappen," vertelt Henk. "Maar het is goed om er te zijn."

Verdiep je verder