Ggz onder Druk

Conny Helder (1958) is sinds januari 2022 minister voor Langdurige Zorg en Sport op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in kabinet-Rutte IV. Ze is onder meer verantwoordelijk voor de ggz, die op dit moment duizende medewerkers tekort komt, waardoor patiënten vaak maandenlang op een wachtlijst staan. Het verkorten van de wachtlijsten is een van de belangrijkste taken van de minister. Maar hoe? Op steeds meer plekken in het land helpen mensen met psychische problemen elkáár op om hun leven weer op de rit te krijgen. Wat kan de minister daarvan leren?

Niki Tacken is stafmedewerker bij Zelfregie Noord en Midden Limburg. Door psychische klachten werd ze ooit helemaal afgeschreven voor werk en dacht ze zelf dat ze eeuwig patiënt zou blijven. Ze voelde zich 'een blok aan het been van de samenleving’, maar ontvouwde door contact met ervaringsdeskundigen toch weer een nieuw perspectief: je kan een baan hebben én patiënt zijn. De hoop en mogelijkheden die hiermee samen gingen, vormden de basis voor haar herstelproces.

Chantal Soepboer is oprichter van Mens door Mens Almelo. Door onder andere een ontwrichtende thuissituatie had ze zelf veel last van depressies en trauma en kwam ze uiteindelijk in de ggz terecht. Terwijl ze dacht dat ze met iemand zou gaan praten, werd er op basis van ingevulde formulieren een diagnose gesteld. Chantal vond uiteindelijk grote steun bij lotgenoten en bij een buurvrouw. Dat was zo waardevol, dat ze het initiatief nam om in haar woonplaats Almelo een zelfregiecentrum op te richten.

Joost Adriaansens is ervaringsdeskundige in opleiding bij Enik Recovery College in Utrecht. Door het ontbreken van een stabiele thuisbasis leerde hij niet om op emotioneel vlak goed voor zichzelf te zorgen. Na vele keren uitval kwam hij thuis te zitten, liet hij niemand meer bij hem in de buurt komen en kampte hij met een hevige angststoornis. Door gesprekken met een huisgenoot liet hij zich uiteindelijk vrijwillig opnemen, waar hij voor het eerst merkte hoe fijn het is om mensen te spreken die je begrijpen. Vertrouwen is voor Joost heel belangrijk, maar bij behandelaren vond hij dat niet. De herstelacademie was voor hem de sleutel om weer terug de wereld in te komen.

Theo den Hertog is bestuurder bij Lister, de organisatie waar het Enik Recovery College onder valt. In 2008 startte Lister met herstelondersteunende begeleiding voor mensen wiens leven door een psychische kwetsbaarheid ontwricht is geraakt, vanuit de overtuiging dat iedereen zich kan ontwikkelen. Hoewel Theo blij is dat in het Integraal Zorg Akkoord is opgenomen dat iedere gemeente een herstelacademie zou moeten krijgen, waarschuwt hij dat het geen manier moet zijn om te bezuinigen op de ggz.

Jim van Os is psychiater en hoogleraar psychiatrie en pleit al jaren voor een revolutie in zijn eigen ggz. Hij ziet de psychiatrie als een verdienmodel dat erg gericht is op behandelen, dus medicaliseren. En dat terwijl veel psychisch lijden te maken heeft met existentiële en sociale thema's. Wat hem betreft moeten artsen meer 'met de mens praten' en minder 'de patiënt behandelen'. Dat is volgens Jim geen kwestie van geld, maar een kwestie van met andere ogen en met menselijkheid naar psychisch lijden kijken.