Wat mogen burger en overheid van elkaar verwachten?
In de slotaflevering van 'De publieke tribune' zien we de sleutelfiguren uit eerdere afleveringen terug. Zij zetten hun ervaring als verpleegkundige, docent of straatadvocaat in om werkelijk iets te verbeteren. Hoe kunnen zij hun expertise en ervaring zinvol inzetten? En wie steunt hen in hun strijd? Hoe krijgen we het voor elkaar dat niet de VAR de wedstrijd bepaalt, maar de spelers?
Vanuit de Centrale Bibliotheek in Den Haag gaan zij - onder leiding van presentator Coen Verbraak - in gesprek met Kim Putters, directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau en volgens de Volkskrant invloedrijkste Nederlander.
"We hebben onze samenleving veel te complex gemaakt," concludeerde staatssecretaris Tamara van Ark in een eerdere uitzending van De publieke tribune. Of het nou over schuldenaren, militairen, zwerfjongeren, artsen of licht verstandelijk beperkten gaat: in al onze uitzendingen zagen we mensen die verdwalen in het oerwoud van regelgeving. Bureaucratie die mensen tot grote wanhoop drijft, die hen niet verder helpt maar juist alleen achterlaat.
De nadruk op zelfredzaamheid in onze samenleving betekent ook dat veel mensen niet meer gezien worden. Mensen die vroeger makkelijk mee konden komen en samenleefden vallen nu buiten de boot. "In de gevangenis is het leven tenminste nog overzichtelijk en krijg je hulp," was de cynische conclusie van een gevangenisdirecteur.
Wat opviel in de eerdere afleveringen is dat niet alleen burgers aanlopen tegen 'het systeem,' zelfs bestuurders van dat systeem voelen zich machteloos. Zijn zij nog in staat het veelkoppig monster van Kafka te beteugelen? Staatssecretaris Blokhuis zou graag zien dat ambtenaren minder naar regels en meer naar mensen kijken om problemen op te lossen, ook als ze daarvoor formele overtredingen door de vingers moeten zien. Maar leidt dat niet tot willekeur? En als incidenten een patroon vertonen, moet je dan niet het systeem veranderen? Of kunnen we misschien minder naar de letter van de wet leven en meer naar de geest van de wet? En hoe dan wel?
Over Kim Putters
Kim Putters is sinds juni 2013 directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) in Den Haag. Het SCP volgt, verklaart en verkent het sociaal en cultureel welzijn van inwoners in Nederland. Door middel van monitoring evalueert het SCP het overheidsbeleid, formeel valt het planbureau onder het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De Volkskrant verkoos hem tot meest invloedrijke Nederlander van 2019.
Zie het SCP als een adviesorgaan van het kabinet. Geregeld waarschuwt Putters dan ook over de kloven in de samenleving tussen de succesvolle bovenlaag en de mensen die niet mee kunnen komen. Hij gelooft in de morele plicht van de elite om te leiden, zodat het onbehagen en de onzekerheid in de maatschappij niet chronisch worden.
Tegen Nieuwsuur zei hij recentelijk: "Waar het aan schort, is dat we bij het maken van beleid voor de zwaksten op de arbeidsmarkt iets meer redeneren vanuit de mensen. Wat hebben zij nodig."
Verdiep je verder
Te gast in deze uitzending
Rebecca Houtman
Rebecca is huisarts in Utrecht en constateert een groot knelpunt bij de aanpak van schuldenproblematiek: organisaties werken té vaak langs elkaar heen. Rebecca: "Hoe complexer het probleem, hoe meer eilandjes. Het is een wirwar aan regelgeving en dat gaat ten koste van de mensen die juist het meest onze hulp en begeleiding nodig hebben.
Haar oplossing? "Geef ieder gezin één hulpverlener zich overal in vastbijt. Werkt veel beter en bespaart de samenleving ook nog eens veel geld."
© Anna van Kooij
Hind Ait Khouya Lahsen
Als mbo-docent heeft Hind te weinig ruimte voor de inhoud van de lesstof, doordat ze veel tijd kwijt is aan orde houden in de klas en zorg dragen voor studenten met een moeilijke thuissituatie daarbuiten. Omdat ze weet dat haar studenten jong en vaak nog kwetsbaar zijn, staat Hind dag en nacht voor ze klaar. Ze ziet haar leerlingen écht en stimuleert ze om hard te studeren. Maar de vraag is hoe lang ze dat blijft volhouden.
Hind: "Het is een mini-samenleving in de klas, die je als docent in je eentje draaiende moet houden." Ondanks het feit dat ze dat met alle liefde doet, zou ze graag meer ondersteuning willen krijgen, zodat ze zich meer kan focussen op datgeen waar ze voor is opgeleidt: lesgeven.
© Anna van Kooij
Tim van Rooijen
Tim is straatadvocaat en belangenbehartiger van daklozen. Het grootste probleem? Het doorschuiven van daklozen van instantie naar instantie. Tim: "Het duurt hierdoor alleen maar langer, wat het alleen nog maar duurder maakt voor de samenleving."
Tim vindt dat het systeem op wantrouwen is gebouwd en pleit voor een empathischer aanpak. Dit werkt volgens hem veel beter en sneller. "De idiote controledwang moet weg, er moet vanuit empathie en vertrouwen gewerkt worden.
© Anna van Kooij
Olav Schuth
Olav is specialist ouderengeneeskunde en sinds enkele jaren docent aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In de uitzending over mantelzorgers voor mensen met dementie pleitte hij voor meer focus op de geneeskunde van de toekomst: de ouderengeneeskunde.
Olav: "Daar is gek genoeg nog vrijwel geen aandacht voor op de opleidingen. Dokters worden heel erg ziekenhuisgëorienteerd opgeleid, terwijl we nu al weten dat meer dan de helft van hen buiten het ziekenhuis gaat werken."
© Anna van Kooij
Niels Wijnen
Niels is eerste luitenant binnen Defensie en zou heel graag in bepaalde gevallen zelf willen beslissen, zonder steeds weer aan te kloppen bij zijn superieuren. Niels: "Mijn grootste prioriteit is om personeel te behouden. En dat kan gewoon. Als ik zie dat de een een nieuwe tas nodig heeft, of de ander op maandag iets later wil beginnen, zodat hij niet al op zondag naar de kazerne moeten komen om er te overnachten, dan krijg ik een 'nee' van mijn leidinggevende: als de één, dan de rest ook." Hoe klein dit soort zaken op het oog ook kunnen lijken, Niels weet: "Hiermee kunnen we personeel binnenhouden."
© Anna van Kooij