Als het aan de Texaanse openbare aanklager Ken Paxton ligt, nemen mensen binnenkort behalve de bijbel ook een geweer mee naar de kerk. ‘We moeten de kerkgangers bewapenen, zodat ze kunnen reageren wanneer zoiets weer gebeurt,’ zei hij na de schietpartij in Sutherland Springs, waarbij een oud militair, Devin Kelley, 26 gelovigen doodschoot.
‘In Texas mag je wapens dragen,’ zei de openbare aanklager, ‘dus dan is er altijd een mogelijkheid dat de schutter wordt uitgeschakeld voordat hij heel veel mensen heeft kunnen ombrengen.’ Hij verwees daarmee naar een buurtgenoot die getuige was van het drama en naar huis rende, zijn geweer pakte en op Kelley begon te schieten. We weten hoe het afliep. Devin Kelley koos het hazenpad en verongelukte in zijn auto.
Lobbyen voor het eigen gelijk. Wat meespeelt? Het beschikbaarheidsvooroordeel.
'We moeten de kerkgangers bewapenen, zodat ze kunnen reageren wanneer zoiets weer gebeurt'
Hier spelen twee denkpatronen: ten eerste het beschikbaarheidsvooroordeel. Deze vooringenomenheid speelt op bij een dramatische gebeurtenis die ons emotioneel raakt, zoals een schietpartij, een terroristische aanslag of een blikseminslag. We schrikken er zo van dat het ons rationele denkvermogen beïnvloedt. We overschatten daardoor de kans op zo’n gebeurtenis.
Johan Braeckman presenteert Dat Had Je Gedacht.
Een schietpartij waarbij 26 mensen omkomen is natuurlijk een ramp, maar mensen die op zondag naar de kerk gaan, zijn vanaf nu echt geen doelwit van schutters. Het is dan ook grote onzin om te pleiten voor bewapening van kerkgangers.
In de Texaanse schietpartij signaleer ik een tweede denkpatroon: het bevestigingsvooroordeel. Wie een wapen meeneemt naar de kerk, kan zichzelf verdedigen en bovendien erger voorkomen door de schutter uit te schakelen, zo is de redenering, die gretig wordt omarmd door de Amerikaanse wapenlobby. De lobby is zo gericht op haar eigen gelijk dat het in de schietpartij alleen de argumenten ziet om wapenbezit te propageren en te verdedigen tegen de ‘liberals’ die ze van de mensen willen afnemen. Een tweet van een Trump-aanhanger spreekt in dit verband boekdelen: ‘Dus een progressieve atheïst met een illegaal wapen schiet een kerk aan flarden, wordt dan gestopt door een legale wapenbezitter en jullie willen onze wapens afpakken? Rot toch op.’
Dat Had Je Gedacht
is een tv-programma van Human over helder denken en de momenten dat ons brein ons in de steek laat. Onder leiding van de bekende Vlaamse filosoof Johan Braeckman doet een groep van honderd vrijwilligers mee aan psychologische tests, die verschillende denkvalkuilen blootleggen. Van het bevestigingsvooroordeel en cognitieve dissonantie tot het verloren kosten-effect. Braeckman laat zien hoe die denkpatronen ons op het verkeerde been kunnen zetten. In huis-tuin-en-keukensituaties, in de actualiteit, maar ook in grote historische gebeurtenissen kunnen die denkpatronen een beslissende invloed hebben.