Emile Ratelband bestookt ons met drogredenen

In Nederland doen ze maar lacherig over hem, vindt hij. Het is de calvinistische mentaliteit: je mag je niet jonger voordoen dan je bent, je mag niet met je geld pronken en je hoofd niet boven het maaiveld steken. Nee, dan de Australiërs, de Canadezen of de Britten. Die nemen hem serieus.

Onze jeugdige spraakwaterval Emile Ratelband was begin deze week te gast bij Sven Kockelman op radio 1 en kletste hem bijna van de sokken. Kockelman nam de positiviteitsgoeroe serieus, maar Ratelband voerde slechts drogredenen op om zijn punt te maken. Ik spotte er vier: hij speelde op de man, maakte een verkeerde vergelijking, bracht de interviewer op een dwaalspoor en ontdook de bewijslast. Moeten we iemand die zo gebrekkig argumenteert eigenlijk wel serieus nemen?

Emile Ratelband wilde van de rechter horen of hij zijn geboortedatum twintig jaar naar achteren mocht schuiven. Hij voelt zich in alle opzichten 49 in plaats van 69. ‘Als de rechter mijn gevoelsleeftijd erkent zal ik de komende twintig jaar AOW-premie betalen,’ zei hij opgewekt.  Waarop Sven Kockelman vroeg: ‘In alle eerlijkheid meneer Ratelband, is dit niet een Don Quichot-achtige belegging?’

En daar kwam de eerste drogreden al aan. ‘Ja, dat is typisch Nederlands,’ antwoordde Ratelband, ‘dat had ik van jou niet verwacht Sven, dat je zo op me in zou gaan.’ Met een Latijnse naam heet deze denkfout een ‘ad hominem’, op de man spelen, een drogreden die trouwens later in het gesprek nog eens terugkwam, toen het de positiviteitsgoeroe te heet onder de voeten werd en hij Kockelmans zwakke plek probeerde te raken: ‘Sven het is wel belangrijk dat je het begrijpt hoor’, zei hij, ‘want als je niet goed ingelezen bent…’

Sven Kockelman hapte trouwens meteen: ‘Ja dat heb ik wel, ik heb me uitstekend ingelezen.’

Maar even verderop had de presentator beet en liet niet los. ‘U bent toch geboren op 11 maart 1949 in Arnhem? Dat is een historisch feit.’

Ratelband gooide zijn tweede drogreden erin, een false analogy, een verkeerde vergelijking: ‘Ja maar misschien ben jij wel geboren als vrouw en heb je achteraf bepaald dat je man wilde zijn.’ Daarmee zegt hij in feite: ‘Als je het gevoel hebt dat je een transgender bent, dan mag dat, dus als ik het gevoel heb dat ik een andere leeftijd heb, dan mag dat ook.’ Maar leeftijd kun je niet met geslacht vergelijken. Geslacht is veranderbaar, leeftijd niet. Het was het argument dat ook de rechter later van tafel zou vegen.

Later in het gesprek gaf Ratelband toe dat zijn geboortedatum een feit is, maar toch probeerde hij zich er weer uit te kletsen. ‘Ja natuurlijk is het een historisch feit, maar de werkelijkheid is een illusie, jij maakt dat ervan. Als jij dat als meetinstrument wilt gebruiken, net als de overheid, dan moet je dat doen.’ Hier hebben we te maken met een red herring, een rookgordijn. Ratelband probeerde de presentator af te leiden door te suggereren dat Kockelman zijn eigen werkelijkheid maakt. Maar daar ging het helemaal niet over.

En toen werd Sven Kockelman wanhopig: ‘Ik wil helemaal niks, ik wil een argument toetsen.’

Uiteindelijk, na een half uur heen en weer praten, viel de jeugdige motivatiecoach door de mand; zelfs zijn retorische trucs konden hem niet meer helpen. Toen de presentator vroeg of hij niet gewoon blij kon zijn als iemand vond dat hij er veel jonger uitzag dan zeventig, zei Ratelband: ‘Ik zit niet te wachten op complimenten van anderen. Ik wil dit gewoon.’

En met deze vierde drogreden, het ontduiken van de bewijslast, viel Emile Ratelband definitief door de mand. Een paar minuten later hoorde hij het rechterlijke vonnis. Hij mag zijn geboortedatum niet veranderen.