Wat verkiezing Biden betekent voor de klimaatcrisis

"Het is fundamenteel," zegt Amerika-correspondent Casper Thomas, over de implicaties van de keuze voor Joe Biden in de strijd tegen klimaatverandering. "Biden neemt wetenschap serieus. Net zoals Biden zegt dat Covid bestaat, en in tegenstelling tot zijn voorganger ziet dat het een probleem is dat niet vanzelf weggaat, zo hebben Biden en zijn vice-president Kamala Harris in hun campagne ook veel gesproken over klimaatverandering als existentiële dreiging voor de mensheid. Dat is een andere grondhouding dan Trump heeft.

"Het klimaat is weer een realiteit geworden in de Amerikaanse politiek. Het laat zien dat Amerika in één keer enorm kan omslaan. Als Biden volledig zijn zin krijgt, gaat hij zijn Biden-plan, wat geen Green New Deal meer genoemd wordt omdat dat electoraal onhandig zou zijn, van 2.000 miljard uitvoeren. Dat zou wat zijn."

Schrijver Johan Fretz noemt het belang van de verkiezing van Biden voor het klimaat "niet te onderschatten", omdat hij denkt dat Biden "bolder" zal zijn dan mensen zullen verwachten. Gezien zijn leeftijd zal hij waarschijnlijk een one term president zal zijn. "De meeste presidenten durven er in hun eerste termijn geen grote doelen doorheen te rammen, uit angst niet te worden herverkozen. Voor Biden zal dat geen rol spelen, waardoor hij echt een grote omslag kan vormen op dit gebied."

Jurist Laura Burgers zegt dat het in ieder geval betekent dat Trump de komende vier jaar geen verdere schade kan aanrichten. "Trump heeft altijd de fossiele industrie gesteund, in plaats van deze terug te schroeven. Met verdere uitbreiding zou het onmogelijk worden om het klimaatprobleem het hoofd te bieden. Dat is nu al schier onmogelijk, maar als hij aan de macht zou blijven, zou dat niet meer goed komen. Zonder de Amerikanen redden we het niet."

Nog eens vier jaar Trump, dat kan het klimaat zich niet veroorloven, is Fretz het met haar eens. "Het was niet meer te repareren geweest. De wereld had dan niet meer op Amerika kunnen rekenen. Het idee van internationale samenwerking was uit elkaar gevallen." Maar Fretz benadrukt ook dat we de schade van de afgelopen decennia niet moeten vergeten. "Het is niet voor niets dat de generatie van Greta Thunberg wereldwijd de straat opgaat, om meer te eisen van hun overheden. Dit probleem heeft een lange voorgeschiedenis."

Een voorgeschiedenis waarin klimaatrechtszaken volgens jurist Burgers een belangrijke rol hebben gespeeld in het op de kaart zetten van het probleem. Deze praktijk van het voor de rechter slepen van bedrijven en staten, om hen te dwingen meer tegen klimaatverandering te doen, is begonnen in de Verenigde Staten.

Niet zo gek, volgens Burgers, gezien de claim-cultuur in het land. "Momenteel zijn er wereldwijd talloze klimaatzaken aangespannen: de teller staat op meer dan 1300, waarvan 1000 in de VS. Een belangrijke zaak die in Amerika in 2007 gewonnen is, is EPA (Environmental Protection Agency) vs. Massachussetts, die als inspiratie heeft gediend voor de Urgenda-zaak tegen de Nederlandse staat. Een aantal staten en steden begonnen een zaak tegen de milieuregelaar (EPA) in Amerika, om eisen te stellen aan de CO2-uitstoot. Dat is een katalysator geweest voor milieurechtszaken wereldwijd."

Voor Biden is klimaatrechtvaardigheid een speerpunt, zegt Burgers. "Op zijn website staat dat Biden gecommitteerd is aan secure environmental justice, en zelfs dat hij klimaatrechtszaken ondersteunt." Toch loopt de weg naar beter klimaatbeleid volgens Burgers niet via de rechter.

"Rechtszaken zijn altijd een reactie op iets dat al misgaat. Rechtspraak kan eraan bijdragen dat politici voelen dat het urgent is en ze ermee aan de slag moeten, en door de publiciteit eromheen kunnen mensen zich bewust worden van het probleem. Toch is de primaire plek om dit probleem aan te pakken niet in de rechtszaal, maar in de politiek. Het begint bij Biden."

Ons panel ziet de verkiezing van Biden als een hoopvolle stap in de goede richting, zoals zijn belofte om opnieuw toe te treden tot het Klimaatakkoord van Parijs. Maar alle drie brengen ter sprake dat het nog de vraag is of hij erin zal slagen om zijn plannen tot uitvoer te brengen.

Thomas: "Als de Republikeinen na deze verkiezingen hun meerderheid in de senaat weten te behouden, kunnen ze het Biden moeilijk maken om wetgeving door te voeren. Er is potentieel, maar ik denk niet dat Amerika radicaal getransformeerd zal zijn aan het einde van een Biden-presidentschap. Misschien wel in richting en houding, maar de resultaten daarvan zie je minder snel."

Burgers ziet de gepolariseerde Amerikaanse politiek ook als obstakel: "De kans die er ligt voor Biden, is om een voortrekkersrol te gaan spelen in de wereld op het gebied van klimaatverandering. Maar dat zal op weerstand stuiten in de Amerikaanse politiek, dus dat zal moeilijk voor hem worden."

Fretz ziet mogelijkheden voor Biden om dergelijke patstellingen te doorbreken, en dat is volgens hem gelegen in een zeldzame kwaliteit die Biden bezit. "Biden wordt in Washington middle class Joe genoemd. Hij heeft een zeldzame connectie gehouden met waar hij vandaan komt. Doordat hij iets authentiek volks heeft behouden wordt hij niet gauw gezien als iemand die je komt vertellen wat je moet doen.

"Zelfs als hij progressieve beleidsvoorstellen doet, roept hij niet veel weerstand op bij het midden van Amerika. Hij kan als een verkoper de grote progressieve idealen aan de man brengen, zoals een Green New Deal, en daarmee een groep van de bevolking aanspreken die zich niet aangetrokken voelde tot het intellectuele en poëtische van Obama. Je moet je niet alleen richten op de mensen die het toch al met je eens zijn. Dat is wat je nodig hebt om verandering tot stand te brengen."

Burgers merkt op dat er geen progressieve politiek aan het klimaatprobleem te pas hoeft te komen. "Klimaatverandering is geen links of rechts probleem. Het is nu toevallig zo dat Biden is verkozen, en dat hij meer voor klimaat is dan de Republikein Trump.

"Maar Republikeinse kiezers geven ook aan dat zij bezorgd zijn over het klimaatprobleem, wat logisch gedacht is vanuit het conservatieve gedachtegoed dat zijn omgeving wil conserveren, behouden en beschermen. Uiteindelijk gaat het probleem ons allemaal aan. Als een volgende orkaan zich aandoet in Amerika, zal hij de Republikeinse huizen echt niet overslaan."

Fretz put hoop uit de mondiale crisis waar we ons momenteel in bevinden, en ziet dat de pandemie de weg vrij kan maken voor verregaande klimaatmaatregelen. "Van een pandemie dacht je ook altijd: dat gebeurt toch nooit. Ik geloofde rationeel wel dat het zou kunnen gebeuren, maar ik heb nergens het zeer reeële gevoel van angst in mijn lijf gehad, dat het ook echt kan gebeuren. Je kan het je niet voorstellen.

"En nu leven we in een science fiction-achtige wereld, en doordat dat doemscenario realiteit is geworden, zijn andere onvoorstelbare doemscenario's zoals de gevolgen van de opwarming van de aarde dat ook. Nu denk ik: de ijskappen kunnen volledig smelten en landen kunnen overstromen. Tel daarbij op dat Trump voor ontwaking heeft gezorgd bij een nieuwe generatie en we moeten concluderen: geen gelabbekak meer."