Wat als je jezelf opnieuw zou kunnen ‘maken’ door een ‘schone installatie’ van je ‘mentale besturingssysteem’ uit te voeren? Zou je dan gevoelens van schuld en verlies kunnen deleten om met een schone lei te beginnen?
Of: wat als een wetenschapper een robot zou creëren die in alles op een mens lijkt, zelfs voor wat betreft het ervaren van emoties?
Deze vragen komen aan de orde in respectievelijk The Reconstruction of William Zero van Dan Bush en Uncanny van Matthew Leutwyler.
Beide films, te zien op het Imagine Film Festival dat op 8 april in filmmuseum EYE te Amsterdam van start gaat, illustreren de kracht van fantastische verhalen: ze bieden een geëngageerde blik op de wereld van nu én van de nabije toekomst.
Daarom verbaast het dat het debat over de waarde van dit soort verhalen iedere keer weer oplaait, vooral in de literaire wereld. Dat laatste is in de afgelopen werken opnieuw gebleken met de publicatie van nieuwe romans van de gelauwerde schrijvers Michel Faber en Kazuo Ishiguro.
Fabers The Book of Strange New Things speelt zich af op een verre planeet waar een dominee het Evangelie aan de man wil brengen, terwijl The Buried Giant van Ishiguro, die eerder de Man Booker won voor The Remains of the Day, een Tolkien-achtige vertelling is met monsters, ridders en draken.
Zijn boek lag nauwelijks in de winkel of Ishiguro werd van alle kanten met vragen bestookt over waarom hij juist ‘fantasy’ heeft gekozen als vorm om zijn verhaal in te gieten. En met de publicatie van Fabers roman werd in sociale-mediadiscussies algauw duidelijk dat uitgevers en boekenverkopers de sciencefictionconventies in het verhaal liever niet te veel willen benadrukken, duidelijk uit angst dat ‘literaire lezers’ het werk dan links zouden laten liggen.
In dit klimaat vindt het Imagine Film Festival plaats. Daar is luidens promotiemateriaal ‘tien dagen lang de verbeelding aan de macht’. Dit jaar is Human nauw betrokken bij Imagine, om ‘samen het gedachte-experiment’ op te zoeken.
Dat laatste raakt de kern: makers die met experimenteren met het denken. Maar daar blijft het niet bij. Telkens weer reiken hun verhalen uit naar de echte wereld, zodat die een blik bieden op ‘wat zou kunnen zijn’. Wat dit betreft is de noemer waaronder de Canadese auteur Margaret Atwood romans zoals die van Faber en Ishiguro onderbrengt nog het meest bruikbaar: ‘speculative fiction’.
Gissen over mens en wereld. Het ‘gedachte-experiment’ over ‘wat zou kunnen zijn’. Dit zijn bij uitstek dingen die filosofen interesseren, evenals schrijvers zoals Faber en Ishiguro en regisseurs van films die te zien zijn op Imagine.
Aanstaande woensdag uitgebreid aandacht voor Uncanny en The Reconstruction of William Zero in de filmrubriek van het radioprogramma OBA Live, onder leiding van Theodor Holman.
Voor meer informatie over Human en Imagine zie: http://www.human.nl/imagine.
Op 14 april is er een live editie van ‘Gawie Weet Raad’ tijdens een screening van The Signal van William Eubank. Zie http://www.human.nl/imagine/gawie-weet-raad.