Als je niet goed kijkt mis je het. Ik zag het niet, en las erover in The New York Times: in ‘Birdman’ is er kaartje geplakt op de spiegel van de hoofdpersoon met daarop tekst die vermoedelijk van Susan Sontag is, maar die evengoed een statement van semioloog Roland Barthes kan zijn, namelijk: ‘A thing is a thing not what is said of that thing.’

Maar wat betekent dit? Moeten we Iñárritus film ‘ervaren’ eerder dan ‘analyseren’, zodat het werk uiteindelijk ‘is wat het is’ en niet ‘wat erover wordt gezegd’?

Wat het is: Riggan Thompson (Michael Keaton), uit de gratie gevallen als ster van Hollywood-blockbusters, probeert een stuk op Broadway op te voeren in een poging zijn carrière te redden.

Terwijl hij worstelt met zowel het stuk als zijn mede-acteurs (Naomi Watts en Edward Norton), krijgt Riggan last van psychoses waarin het personage waarmee hij beroemd is geworden — Birdman — akelig echt wordt.

Birdman fluistert hem dingen in: vergeet dit gedoe met theater, maak een comeback op het witte doek. Ook blijkt Riggan over dezelfde superkrachten als Birdman te beschikken, maar slechts wanneer er niemand in de buurt is.

Verderop in de film oreert een gek op straat naast het theater op Broadway waar de film zich afspeelt. Het is Macbeth. Na de dood van de koningin. ‘Life’s but a walking shadow, a poor player/That struts and frets his hour upon the stage/And then is heard no more./It is a tale
Told by an idiot, full of sound and fury,/Signifying nothing.’

Shakespeare. Sontag, Barthes. Zelfs Raymond Carver. Iñárritu’s film duizelt, ook letterlijk door inventieve cameravoering: alles ogenschijnlijk in een enkele take opgenomen, zoals Hitchcock dat ook deed in Rope.

Doordat Birdman zo zelfbewust is, suggereert de tekst op dat kaartje een ironie: ja, deze film moet in eerste instantie worden ‘ervaren’. Maar betekenis — wat erover valt te zeggen — is daardoor in werkelijkheid álles.

Goedbeschouwd is er maar één vraag hier: heeft je leven waarde? Of is het zinloos zoals dat van Macbeth: een verhaal verteld door een gek, gespeend van betekenis?

Birdman. De eerste grote film van het jaar. En aanstaande woensdag onderwerp van gesprek in het radioprogramma OBA Live, onder leiding van Theodor Holman.