Deze week in het nieuws: twee incidenten van bekende mensen die voor verleiding kwamen te staan. De een gaf eraan toe, de ander niet. Ex-burgemeester van Groningen Onno Hoes liet zich gaan, wat tot zijn aftreden leidde, terwijl klokkenluider Edward Snowden de rug recht hield toen een beeldschone Russische spion avances maakte.
‘Gawie Weet Raad’-lezers op Facebook reageren. Marja Hoolwerf stelt dat het in het geval van Snowden misschien een kwestie van gezond verstand was, terwijl Bas van Putten het maar ‘hartverscheurend’ vindt.
Beide reacties raken de kern: verstand staat tegenover melodrama als het gaat om het thema verleiding.
Zowel Snowden als Hoes kregen te maken met een ‘fatale figuur’ zonder dat ze dat door hadden. Hoes’ ‘undercover toyboy’ is de mannelijke versie van de femme fatale, Snowden kampte met een femme fatale pur sang, voormalig geheim agent Anna Chapman.
Hoes en Snowden kunnen veel leren van Michael ‘Black Irish’ O’Hara. Vanaf het moment dat deze vrolijke zeeman de oogverblindend blonde Elsa in Central Park ziet, raakt hij zijn verstand kwijt. Hij mijmert:
‘If I'd known where it would end, I'd never let anything start... if I'd been in my right mind, that is. But once I'd seen her, I was not in my right mind for some time.’
Zo’n vrouw brengt onwillekeurig melodrama met zich mee, een verhaal. Elsa (Rita Hayworth) zorgt ervoor dat Michael (Orson Welles) als matroos meegaat op het zeiljacht van haar steenrijke man, Arthur (Everett Sloane). Ze zegt verliefd te zijn op Michael. Maar ze heeft duistere motieven.
De plot ontwikkelt zich. Er is geld bij betrokken, uiteraard. En een plan: Michael zou een nep-moord moeten plegen in ruil voor het geld dat hij nodig zou hebben om met Elsa, een vrouw die gewend is aan het goede leven, ervan door te gaan.
Het gaat vreselijk mis. De femme fatale had Michael alleen maar verleid als deel van een complot om haar echtgenoot op te ruimen, zodat zij al zijn geld krijgt.
De chaos die de grote verleiding in Michaels hoofd veroorzaakt wordt verbeeld in de beroemde spiegel-sequentie in Orson Welles’ The Lady From Shanghai (1947):
Hoe weerstaan we ooit de grote verleiding? En zouden we dat wel moeten proberen, of kunnen we beter handelen volgens onze aard, het instinct volgend?
In de ontknoping stapelt ironie zich op ironie. Wat Michael kwijtraakt door aan de verleiding toe te geven is zijn onschuld.
Hij zegt: ik ben wel onschuldig, maar onschuld is een groot woord. Dom dekt de lading beter. Mensen gebruiken elkaar. En de enige manier om uit de problemen te blijven is oud worden. Misschien leef ik zo lang dat ik haar kan vergeten. Misschien lukt dat mij nooit.
Tenslotte, Orson Welles was een Shakespeare-man. En in Measure for Measure zegt Angelo: ‘’Tis one thing to be tempted, another thing to fall.’
Je kunt wel toegeven aan de verleiding, je aard volgend. Groots leven zoals Welles in The Lady in Shanghai. Maar je val zal minstens zo meeslepend zijn.