Human is de komende dagen te vinden op het Imagine Film Festival in EYE Amsterdam. Ter voorbereiding een korte Gawie Weet Raad-serie van drie afleveringen over mens en machine. Deze week: de robot als de beste vriend van de mens.

Wat hebben we aan kunstmatige intelligentie? Kunnen robots emoties voelen, en maakt dat de robot dan tot mens? Deze vragen komen van 8 tot 18 april aan bod wanneer Human zich op het Imagine Film Festival in EYE manifesteert, onder meer met een live-editie van Gawie Weet Raad op dinsdag 14 april.

Killerrobots
Op de Facebook-pagina van Gawie Weet Raad postte Elke van Rooy een persbericht waarin Pax Christie en de Wereldraad van Kerken nationale geestelijke leiders oproepen zich in te zetten voor een internationaal verbod op ‘volautomatisch wapentuig’, dat wil zeggen: killerrobots’.

‘Robotoorlogvoering is een belediging van de menselijke waardigheid en de sacraliteit van het leven’, aldus het bericht.

Schouder aan schouder
Hiermee sluiten de kerken aan bij het schrikbeeld dat zich bijna altijd uitkristalliseert wanneer het gaat om slimme machines die de plaats van de mens in de wereld innemen. Maar er is een keerzijde: robots die in allerlei conflicten schouder aan schouder met de mens staan.

Op het Imagine-festival zijn er twee films te zien waarin de robot zich ontpopt als de beste vriend van de mens.

De eerste: Bishop in Aliens (1986) van James Cameron. Een androïde die anders dan zijn voorganger (zie Ridley Scotts film Alien uit 1979) volledig in dienst staat van de mens.

Robot als redding
Wanneer hoofdpersonage Ripley (Sigourney Weaver) en het meisje Newt in levensgevaar verkeren - op een verre planeet vechten ze tegen het monster uit de titel en haar kroost – is uitgerekend de robot hun redding.

Dat is ironisch, want de bemanning van het ruimteschip dat Ripley en de mariniers naar de planeet brengt, bejegent de robot met een mix van afschuw en bewondering. In deze scène demonstreert Bishop zijn talent met een mes:

 

De tweede: de Terminator-robot (Arnold Schwarzenegger) in James Camerons klassieker Terminator 2: Judgment Day (1991).

We pakken het verhaal op in de eerste film waarin een zogeheten Terminator-robot vanuit de toekomst naar de aarde reist om Sarah Connor (Linda Hamilton) te vermoorden en zo de geboorte van de bevrijdingsleider John Connor te voorkomen.

Moordmachine
En dan het vervolg: de Terminator is nog altijd een moordmachine, maar hij is nu door de bevrijdingsbeweging geherprogrammeerd om John Connor te beschermen. Connor, een tiener, is opnieuw het doelwit van Skynet, een globaal computersysteem dat in de toekomst een bewustzijn ontwikkelt. En vervolgens beredeneert dat de mens moet worden uitgewist.

De Terminator neemt het op tegen de T-1000, deel van een nieuwe generatie killerrobots die via Skynet tegen de mensheid vecht.

Oplossen
De Terminator verslaat de T-1000, tot opluchting van John en zijn moeder Sarah. Maar de strijd is nog niet gestreden. De Terminator legt aan moeder en zoon uit dat hijzelf ook moet worden vernietigd, anders zal hij opnieuw worden geprogrammeerd volgens de ‘ideologie’ van Skynet.

Aangezien hij zichzelf niet kan ombrengen - zijn software staat hem dat niet toe - verzoekt hij Sarah en John hem in een vat met gesmolten metaal te laten zakken, zodat hij erin kan oplossen.

Beide films van Cameron tonen robots die kunnen denken en voelen. De morele keuzes die Bishop en de Terminator maken wanneer zij tot de redding van de menselijke personages komen zijn het gevolg van emotionele én rationele beslissingen.

De ‘killerrobot’ kan dit soort beslissingen duidelijk niet maken, waarmee Pax Christie en de Wereldraad van Kerken gelijk krijgen wanneer ze robotoorlogvoering als onmenselijk bestempelen. Hoewel de vraag onvermijdelijk rijst of menselijke oorlogsvoering dan wel zo menselijk is.

Aliens en Terminator 2: Judgment Day zijn op 15 en 18 april te zien in EYE te Amsterdam.