‘Je bent dertig jaar oud en komt voor de vraag te staan: wel of geen kinderen?’ aldus @hanneke551 via Twitter. Anders gesteld, met permissie, gaat de kwestie over ouderschap. Het kind is er niet, jij wel. Wat voor vader of moeder zou je kunnen zijn?

In zijn zelden vertoonde debuut, Take The Money And Run (1969) schetst Woody Allen een hilarisch, ontnuchterend beeld van de wijze waarop ouders en kinderen elkaars ergste nachtmerrie kunnen zijn.

Crimineel
Allen speelt de rol van Virgil Starkwell, een stuntelende crimineel die zijn leven lang achtervolgd wordt door een jeugd waarin hij in alles faalde.

Toen Allen later in zijn leven op de film terugblikte, gaf hij toe dat zijn eigen angsten de bron van het verhaal vormden. Was hij geen succes als filmmaker geworden, vertelde hij, dan zou hij ongetwijfeld op hetzelfde criminele pad als Virgil terecht waren gekomen.
De film laat zien hoe precair ouderschap kan zijn: hoe je ook je best doet, je hebt weinig controle over wat voor mens je kind uiteindelijk wordt en hoe je op zijn of haar unieke karakter reageert.

Ouders uitkiezen
Maar er is ook een keerzijde: als kind kun je je ouders niet uitkiezen. En dát is waarmee Virgil Starkwell kampt in Take The Money And Run. (De ouders van Virgil komen vanaf 9.30 minuten aan het woord.)
 

Virgils ouders schamen zich zo voor hun kind dat ze ‘onherkenbaar’ in beeld willen komen. Maar hun Groucho Marx-maskers benadrukken alleen maar hun falen. Ze zijn geen ouders, ze zijn karikaturen van ouders. En als kijker heb je onmiddellijk medelijden met Virgil.

In de genen?
Vader en moeder kunnen geen seconde op een normale manier met elkaar praten. Moeder probeert het nog: wees eerlijk, het komt door ons dat Virgil zo is geworden. Vader ontkent in alle toonaarden: nee, het is dat kind dat corrupt is.

Moeder gooit dan helemaal de knuppel in het hoenderhok als ze zegt: ‘En van wie heeft hij die dan geërfd, die genen en chromosomen?’

Vicieuze cirkel
Met Virgil loopt het slecht af. Zijn ‘carrière’ als crimineel mislukt. Hij kan geen relatie met een vrouw onderhouden. Uiteindelijk wordt hij gearresteerd door de FBI en tot een gevangenisstraf van achthonderd jaar veroordeeld.

Ouderschap en kinderen. Het is een vicieuze cirkel. Wie eraan begint, plaatst veel op het spel.

Woody 'hopeloos ongeschikt'
Ook het echte leven van Woody Allen stemt op dit vlak weinig vrolijk. Toen hij in 1993 zijn voormalige echtgenote Mia Farrow voor de rechter sleepte om de voogdij over hun drie kinderen te krijgen, luidde het oordeel dat de regisseur wegens zijn zelfzuchtige karakter, onbetrouwbaarheid en ongevoeligheid ‘hopeloos ongeschikt’ is om een vader te zijn.

Nee, een kind kan zijn ouders niet uitkiezen. Wie ze zijn en wat voor mens je uiteindelijk wordt, het blijft een gok.

Dit is de tweede aflevering in een nieuwe zomerserie van ‘Gawie Weet Raad’, getiteld ‘De wijsheden van Woody Allen’, in het kader van een retrospectief van zijn werk dat momenteel in het filmmuseum EYE te zien is.