"Neem een relatie schat" en "straks is iedereen bezet." Godzijdank, je tante stopt ein-de-lijk met je te pushen via deze loze kreten. Maar je pakt je mobiel en alles begint opnieuw. Nu vragen Tinder en andere apps waar je vlam blijft. 3FM HUMAN onderzoekt hoe datingapps ons ongemerkt gevangen houden in het romantische ideaal.

In dossier #Singlegoals onderzoekt ons jongerenplatform 3FM hoe jongeren naar singles kijken. Is een relatie krijgen nog altijd de norm, of kan 'status single' de nieuwe norm worden? Het aantal singles neemt namelijk jaar na jaar toe.

Anno 2021 bemoeien datingapps zich nadrukkelijk met die norm. Bumble, Happn, Grindr. Mensen swipen zich een breuk naar liefdesgeluk. Toch, al die apps verbleken bij de invloed van Tinder. Want Nederland kent nu drie miljoen singles, waarvan vijftig procent (!) Tinder gebruikt. Millennials swipen, liken en matchen gemiddeld tien uur in de week.

Tinder heeft zelfs ingrediënten voor een verslaving, stelden Amerikaanse onderzoekers. Wat maakt Tinder zo populair? En wat doet Tinder met het romantisch ideaal?

Tinderverslaafd

Thijs van Litsenburg (29) en Tammie Schoots (26) hebben antwoorden. Zij zijn ervaringsdeskundigen, die de verslavende prikkels ervoeren en stopten met Tinder. Thijs: "Tinder geeft de belofte: hier vind je jouw prins of prinses, jouw ware. Maar wil Tinder écht dat ik die ware vind, dat vroeg ik mij steeds meer af."

“Met Tinder voel je bij je eerste match een groot geluksmomentje," zegt Tammie. “Het verslavende karakter en de keerzijde voelde ik ook snel. Ik wilde altijd een match, elke keer als ik de app gebruikte. Geen match gaf op het laatst een ongelukkig en ongezien gevoel. Mijn eigenwaarde daalde."

Tammie kon gevoelsmatig uren doorgaan, tot ze een nieuwe match had. "Pas dan kwam datzelfde geluksgevoel weer. Dan kwam – vermoed ik – dopamine vrij.” Een geluksprikkel die ook opspeelt bij alcoholinname of een sportoverwinning.

© Tammie

Tammie ondervond het verslavende karakter van Tinder.

Het vloekt

Wat Tammie zegt is geen onzin, stelden psychologen. Tinder kan een egoboost geven na een match. Iemand lijkt jou te willen en dat geeft een kick. Na match één wil je match twee en drie en nummer vier. Net zoals rokers elke dag, elk uur naar een peuk snakken.

Voordat je kunt beginnen met roken, moet je je eerste sigaret opsteken. Thijs: “Ik was benieuwd hoe Tinder je naar de app en je eerste match lokt." Hij deed zelfonderzoek in zijn Radio 1-podcast Alicante.

Thijs: "Tinder begint met een sterk visueel beeld: het logo met vlammetjes. En foto's van knappe mensen. De liefdesvlam zendt uit: hier vind je de ware. Ik verzin het niet zelf, maar kwam het in research tegen. Tegelijkertijd wil Tinder jou heel lang op de app houden. Als je daar even bij stilstaat denk je: Dat vloekt toch met elkaar?!"

De grote paradox

Dat is de grote paradox van Tinder, volgens Thijs. "Want wil Tinder nou werkelijk dat ik snel via een date de ware vind, of dat die zoektocht heel lang duurt zodat zij meer aan mij verdienen?”

Meer verdienen, hoezo? Tinder is toch gratis te downloaden? Dat klopt, alleen voor veel extra functies moet je betalen. Wil je geen advertenties? Neem het ‘advertentievrije abonnement’, roept Tinder. Wil je onbeperkt liken? Neem het abonnement zonder like-maximum.

Wie denkt dat die inkomsten voor Tinder wel meevallen, zit er een paar honderd miljoen euro naast. Financieel journalisten onderzochten in 2019 welke apps het meeste geld opbrengen. Tinder was de best verdienende app ter wereld, met circa 700 miljoen omzet. Ja, zelfs Netflix werd verslagen. Het is inmiddels beursgenoteerd.

© Radio 1

Thijs vroeg zich steeds meer af: wil Tinder wel echt dat ik de ware vindt?

Reclamebureaus rekenden uit dat ze zo twee keer aan de consument, aan jou dus, gingen verdienen. Want eerst wil je jezelf zo mooi mogelijk maken voor de ander. Je koopt een geurtje, een nieuw shirt. Daarnaast wil je die ander ook nog eens imponeren met een geschenk of een leuk uitje. En de ander? Die doet waarschijnlijk hetzelfde voor jou.

Zo krijgen datingapps, door het romantische ideaal en relaties te promoten, ook dubbel bezoek.

Ondoorzichtig

Colamerken geven cola, Hollywood geeft romantische films. Alleen met Tinder en het romantische ideaal is iets aan de hand, zeggen critici. Want wil Tinder ons 'hun product' liefde geven, of ons vangen in het web van de zoektocht ernaar?

Het tweede stelt onder meer de Belgische onderzoekster Elisabeth Timmermans in haar onderzoek en boek Liefde in tijden van Tinder. Tinder wil het liefst, zegt Timmermans, dat jij de ware juist niet vindt. Wetenschapper Duits denkt dat evengoed. “Of ze willen dat moment heel lang uitstellen.”

Een algoritme, een computerformule, bepaalt welke matches jij als eerst te zien krijgt. Tinder heeft nooit willen uitleggen hoe die algoritmes werken. Tinder-medewerkers die vertrokken bij het bedrijf gaven soms inzichten. Evenals algoritmes-experts.

Als nieuwe Tinderaar zou je als eerst vooral topprofielen zien van mensen die vaak aantrekkelijk werden gevonden. Jij krijgt het gevoel: hier moet ik zijn voor een mooie date. Daarna zouden er profielen volgen die gemiddeld aantrekkelijk worden gevonden, of minder dan dat. Alle profielen zouden letterlijk een rating hebben (de zogenoemde Elo-score).

Het algoritme ontdekt via jouw zoektocht, door gemiddelde profielen die jij soms toch liket, steeds beter wat jouw unieke voorkeuren zijn. Matches die - bijvoorbeeld via haarkleur, profielbeschrijving, postuur en woonomgeving - aan al je verwachtingen voldoen houden ze vermoedelijk achter. Denken deskundigen.

“Om je getriggerd te houden krijg je waarschijnlijk nu en dan zo’n topprofiel aangeboden, of je krijgt ze sneller als je betaalt" zegt Thijs. "Je krijgt nooit alle topmatches in een keer." De kans dat je de ware vindt, zou niet te groot mogen worden. "Dan gaat die app van je mobiel en zijn ze je kwijt."

Pervers

Duits vindt die werking van Tinder wat pervers. Is het ethisch oké om via onbekende formules een slaatje uit liefdesbehoeften van mensen te slaan? Thijs: “Een algoritme is heel ingewikkeld, bepleiten ze dan. Maar je kan zelfs aan iemand uitleggen hoe kernenergie werkt, als je de tijd neemt. Dus waarom zo'n algoritme niet?”

Als ze transparant over de werking zouden zijn, zouden mensen in ieder geval weten hoe ze aan elkaar gekoppeld worden. “Tinder houdt je nu ergens gevangen in het romantische ideaal, kun je zeggen. In de hoop dat ze geld aan je verdienen."

Tammie leerde nog iets anders dankzij Tinder: "Bestaat het concept ware liefde en het romantisch ideaal überhaupt? Ik geloof van niet."

Ondanks zijn bedenkingen ziet Thijs zich misschien ooit nog terugkeren op Tinder. "Als je denkt te weten hoe het werkt, kun je het als een plek zien voor sociale contacten. Een opmaat voor leuke ontmoetingen, wellicht voor seks, of misschien niet. Voor vijf euro krijg je al extra profielen. Tinder verdient goed aan ons, maar zijn zij de enige?"

Marketingzaadje

Linda Duits, van de Universiteit Utrecht, is wetenschapper in populaire cultuur en behandelt onderwerpen als gender, seks en relaties. Ze verdiepte zich in de aantrekkingskracht van Tinder. Hoe kan het ons zo lang vasthouden en zoveel verdienen aan ons?

Volgens Duits bouwt Tinder na je te hebben gelokt voort op een eeuwenoude reclame-boodschap. "Die boodschap is het heteroseksuele romantische ideaal. Die datingapp kapitaliseert dat gevoel als geen ander. Eigenlijk planten ze het bekende marketingzaadje: als je maar genoeg geld uitgeeft, koop je via ons iets lekkers, namelijk jouw ware, jouw romantische ideaal."

Volgens Duits is onze maatschappij sinds de opkomst van de plezierindustrie doordrenkt met dat romantische ideaal. Zo rond 1900 kwam het op. Mensen kregen meer vrije tijd en meer geld. We kochten radio's, tv's, cola, shampoo en geurtjes, bier en sigaretten en we bezochten restaurants en bioscopen.

"Het romantische ideaal zegt: 'Je leven is pas volmaakt als je één partner vindt'. Met de nadruk op één en een leven lang.” Hollywoodfilms kregen, van The Notebook tot Me Before You, de bioscopen er vol mee. Reclames van frisdranken laten al jaren verliefde stelletjes zien, die samen oud worden. "Allemaal voorbeelden van het heteroseksuele romantische ideaal als reclamebeeld."

Dossier #SingleGoals

In dossier #SingleGoals zoeken 3FM-dj's Jamie en Sophie samen met HUMAN uit hoe we denken over single zijn en relaties. Is huisje, boompje, beestje nog steeds de norm? Of kan huisje, boompje, single anno 2021 ook? Bekijk hier het dossier #SingleGoals.

3FM made by HUMAN

Dit is een productie van ons jongerenplatform bij 3FM. Samen met de dj's en andere programma's van 3FM zetten zij belangrijke onderwerpen voor jongeren op de agenda. Wil je ook iets agenderen? Mail naar socialmatters@3fm.nl.

Dit is ook interessant