2Doc: In Silico

Tien haar lang volgt een jonge filmmaker een briljante neurowetenschapper, die probeert het hele menselijke brein op supercomputers te simuleren. Hier komt geen chemische reactie aan te pas, de reacties worden gesimuleerd in een computermodel.
De neurowetenschapper loopt tegen grenzen aan van zijn vakgebied. De tijd verstrijkt en er staan miljoenen dollars op het spel.  

In silico is het uitvoeren van medische scheikundige proeven door computerberekeningen. Dit in tegenstelling tot in vitro waarbij de proeven plaatsvinden in een reageer en in vivo waarbij de proeven plaats vinden in levend weefsel. 

Ik begon met deze film kort nadat ik was afgestudeerd in neurowetenschappen. Ik had de TED-talk van Henry Markram online bekeken over zijn tien jaar durende zoektocht om het menselijk brein te simuleren. 

Ik nam contact op met Markram, kreeg toegang en begon met filmen, onder de indruk van vroege simulaties uit zijn in Zwitserland gebaseerde Blue Brain Project. Ik maakte jaarlijks reizen, vastbesloten om de voortgang te volgen van de wetenschapper die geloofde dat hij een menselijk brein kon bouwen op supercomputers.  

In de eerste twee jaar dat ik aan de film werkte, concentreerde ik me uitsluitend op Markram en het Blue Brain Project. Pas toen wetenschappers in het publiek, na een screening op een conferentie georganiseerd door Google, mij kritische vragen stelden, zag ik de noodzaak in om dit verhaal uit te breiden. 

Sommige wetenschappers reageerden stekelig, weigerden deel te nemen vanwege andere mensen die ik in de film had, of vroegen om hun verklaringen niet te openbaren tot de film zou worden uitgebracht.  Zelfs nu is men niet tevreden met de manier waarop hun werk in de film is geportretteerd en heb ik boze e-mails ontvangen. Het was interessant om te zien hoe wetenschappers reageren op een film die een zeer kritische houding aanneemt. Een film die geen personen of projecten buiten wil sluiten, maar een betrokken, kritische beoordeling wil geven zonder te vervallen tot een reclamepraatje.

In populaire wetenschappelijke artikelen en sommige documentaires wordt wetenschap te vaak afgeschilderd als iets dat objectieve waarheden voortbrengt. Experts worden niet uitgedaagd door kritische bezwaren tegen hun hypothesen.
Ik wilde het publiek laten zien je een wetenschappelijke methode kunt gebruiken als een vorm van journalistiek, om met wetenschap om te gaan. Het is een manier om het onbekende te gemoed te treden met openheid en scherpe afstemming op de gegevens. Dit bevordert ook een kritische benadering voor de kijker. 

Soms komt er toch een monolithische waarheid naar boven, zoals de waarheid over klimaatverandering.
In de neurowetenschappen geloof ik echter dat het belangrijk is om een oproep tot voortgezet onderzoek te combineren met een erkenning dat er debatten woeden over de beste methoden en de gevestigde waarheden.  

En nog belangrijker, ik geloof dat het van cruciaal belang is om het bewustzijn te vergroten over de twijfelachtige toe-eigeningen van het werk in de particuliere en militaire sector, met al hun ethische en morele implicaties. Het is belangrijk om een ruimte te creëren voor het publiek om zich met deze kwesties bezig te houden. En ik ben bereid populariteit van mijn onderwerpen en hun bondgenoten op te offeren voor het principe dat journalistieke nauwkeurigheid en kritische benadering van het onderwerp gehandhaafd moet worden. 

Henry Markram werd in 1962 in Zuid-Afrika geboren en behaalde in 1991 een doctoraat in de neurobiologie aan het Weizmann Institute of Science in Israël. Voordat hij begon met het ontwikkelen van het Blue Brain Project stond Markram vooral bekend om zijn nauwgezette studies naar cellulaire connectiviteit, waarvoor hij in de jaren negentig internationale bekendheid verwierf.
Markram verhuisde in 2002 naar de Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) en werd hoogleraar en zette zijn onderzoek voort naar hoe neuronen in de hersenen met elkaar communiceren.
Deels geïnspireerd door zijn frustratie als vader van een autistische zoon, wilde hij een nieuwe manier van neurowetenschap ontwikkelen om misschien ooit genezing te vinden voor het autisme van zijn zoon.
In 2005 lanceerde hij het Blue Brain Project, een poging om het brein digitaal te recreëren op supercomputers, in de hoop de mysteries ervan te begrijpen door het stukje bij beetje in een simulatie te herbouwen. In 2008 hield hij de beroemde TED-talk waarin hij verklaarde dat het Blue Brain Project binnen tien jaar een heel menselijk brein kon simuleren. 

Na jaren van werk en voorbereiding kende in 2013 de Europese Unie 1 miljard euro toe aan een team onder leiding van Markram voor het Human Brain Project, waarbij laboratoria in heel Europa werden verenigd onder de leiding van Markram.
Markram zei opnieuw dat het project binnen tien jaar een simulatie van het hele menselijke brein op een supercomputer zou creëren, wat een revolutie teweeg zou brengen in de behandeling van de ziekte van Alzheimer en andere hersenaandoeningen. Minder dan twee jaar later werd echter erkend dat dat deze beweringen overdreven waren, en nadat een open brief, ondertekend door meer dan 800 neurowetenschappers, werd Markram gevraagd zijn functie van leidinggevende bij het Human Brain Project, neer te leggen. 
Hij gaat nu verder in Genève als de directeur van het Blue Brain Project, zijn oorspronkelijke project om de hersenen te simuleren, gefinancierd door de Zwitserse regering, terwijl het Human Brain Project, onder nieuw leiderschap, de prioriteiten en doelen heeft verlegd.
Markram blijft geloven dat simulatie de beste manier is om de mysteries van de hersenen te begrijpen, en blijft financiering winnen van de Zwitserse regering om het Blue Brain Project te ondersteunen, dat vanaf 2020 slechts een deel van een muizenbrein heeft gesimuleerd.