'Iedereen vindt het maar normaal dat we mantelzorg verlenen'

Helpen met administratie, een boodschapje doen, koken en gezelschap bieden. Het is een greep uit werkzaamheden die Jolanda biedt om ouderen te helpen in huis. Sinds de oprichting van ‘De Gezelschapsdame’ in februari hebben elf ouderen zich aangemeld. En daarmee verlaagt de organisatie ook de druk op het netwerk van ouderen. ‘We zijn een aanvulling op familie en vrienden die mantelzorg geven,' zegt Jolanda

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Sinds de oprichting is een aantal werknemers aangenomen en gaat de organisatie langs bij de ouderen. Soms voor maar twee uurtjes per week, bij iemand anders wel elf uur. Dat ligt eraan wat ze nodig hebben.

‘Wij onderscheiden ons van reguliere zorg door ook echt gezelligheid te bieden. We hebben positieve reacties gekregen van zorgorganisaties uit de omgeving. Die geven ook aan dat er veel eenzame ouderen zijn en dat er meer behoefte is aan gezelschap, en niet alleen verzorgende taken.

‘We proberen er dus voor te zorgen dat ouderen op een fijne manier thuis kunnen blijven wonen, in hun eigen vertrouwde omgeving. Steeds meer ouderen willen dat ook. Dan is het toch fijn als er extra hulp is.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Jolanda merkt dat ouderen in eerste instantie wat afwachtend zijn, maar uiteindelijk merken dat die extra hulp prettig is. ‘Ik hoor ook wel: “Ik kook eindelijk weer eens een keer.” Veel ouderen doen dat niet meer. Dat is ook niet gezellig, alleen koken en alleen eten. En er is niemand die zegt: “Kom, we moeten even gaan koken.” Vaak pakken ouderen iets makkelijks, bijvoorbeeld een kant en klaarmaaltijd, die ze niet eens lekker vinden. 

‘De ouderen merken dat er dingen worden opgepakt. Dan wordt er bijvoorbeeld taxivervoer geregeld, zodat ze ergens heen kunnen. Of we gaan mee naar iets als de tandarts. En dan geven de ouderen zelf aan dat ze het fijn vinden. Ze hoeven niet alleen te gaan, en het is gezelliger.’

Volgens een rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) telde Nederland in 2016 ruim vier miljoen mensen die een vorm van mantelzorg gaven. Een tiende van de mantelzorgers gaf aan een hoge belasting te ervaren.

In februari kwam het SCP met een rapport over werk en mantelzorg. Hieruit bleek dat een groot deel van werkende mantelzorgers werk en mantelzorg goed kan combineren. Toch is er ook een kwetsbare groep. Zo stelt het rapport dat intensieve mantelzorgers, mensen die meer dan acht uur per week mantelzorg geven, minder tevreden over hun leven zijn dan werkenden die geen mantelzorg geven.

Ook de mensen die in een zogeheten ‘mantelzorgklem’ zitten, ervaren druk. Deze mensen hebben het gevoel dat ze wel moeten helpen, omdat er niemand anders beschikbaar is.

‘Iedereen vindt het heel gewoon dat we allemaal maar mantelzorg verlenen, maar mantelzorgers zijn ook heel druk,’ zegt Jolanda. ‘Druk gezin, druk op het werk. Dan is het prettig als er iets of iemand is die een deel van de mantelzorg op zich neemt.

‘Mantelzorgers vinden het moeilijk om hulp van buitenaf te vragen. Ze voelen zich schuldig, omdat het allemaal niet lukt. Maar ondertussen vallen ze uit op hun eigen werk. Ik denk dat mensen gewoon moeten accepteren dat het prettig is als er iemand is die jou kan helpen met bepaalde dingen.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Dit weet Jolanda uit eigen ervaring. Haar idee voor De Gezelschapsdame ontstond door haar ervaring als mantelzorger voor haar inmiddels overleden moeder. ‘Mijn moeder was ziek, en dus hielp ik haar. Maar het was drie kwartier rijden. Dat klinkt niet veel, maar heen en weer is dat toch anderhalf uur. En als ik daar kwam, moesten er altijd dingen gedaan worden.

‘Dan moest er nog iets met de arts geregeld worden, of een verzekering worden gebeld. Ik kon nooit even gezellig op visite gaan, even echt met mijn moeder zijn. Ik was altijd aan het zorgen en er zat altijd een bepaalde druk achter.’

Uiteindelijk lukte het om huishoudelijke hulp te krijgen voor Jolanda’s moeder. ‘Maar dat is veel om te regelen, en dat moet je wel allemaal oppakken. Daarnaast is huishoudelijke hulp niet veel. Vaak maar twee uurtjes in de week. Als er dan even gepoetst wordt, zijn die twee uurtjes zo voorbij.'

Tekst gaat verder onder de afbeelding

‘Mijn moeder had geen vaatwasser, en deed de vaat dus met de hand. Maar op een gegeven moment kon ze dat eigenlijk niet meer, dus ik kwam opeens vieze kopjes en glazen tegen in de kast. Ik was dat totaal niet gewend van mijn moeder. Maar de huishoudelijke hulp zag dat niet, of deed daar verder niks mee.

‘Ik had zelf een drukke baan, en vier meiden thuis, dus ook een druk gezin. Dat duwde altijd. Dan had ik het zelf fijn gevonden als er anderen waren waar ik een beroep op had kunnen doen, die taken over konden nemen.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Dat merkt ze nu ook uit reacties van familie van ouderen die Jolanda helpt. ‘Ze zeggen dat nu ze eenmaal de stap hebben genomen om hulp te vragen, het een verademing is. Het geeft rust.

‘Ik ga bijvoorbeeld binnenkort mee naar het ziekenhuis met een mevrouw en dat is fijn voor de familie. Die hoeven dan geen vrij te vragen op werk, wat soms ook wel eens lastig kan zijn. Maar dan is het toch fijn dat er wel iemand met je moeder mee gaat.’

Jolanda maakt zich wel zorgen om de toekomst. Het aantal ouderen neemt toe, net zoals het aantal ouderen met een chronische aandoening. Daarnaast ligt er meer nadruk op hulp zoeken in het eigen netwerk. Volgens het rapport van het SCP wordt er dan ook verwacht dat de groep werkende mantelzorgers zal toenemen. ‘Ik denk, als mensen gaan accepteren dat ze het niet meer alleen kunnen, er veel vraag gaat komen naar dit soort hulp.’