"Ik hoop dat we meer begrip krijgen voor vrouwen die permanent in een lockdown leven." Het zijn de woorden van vrouwenrechtenverdediger Shirin Musa. Met Femmes for Freedom zet ze zich in tegen eerwraak, genitale verminking en gedwongen isolatie van vrouwen. Naar aanleiding van haar Vrijheidscollege, dat ze in het kader van 75 jaar bevrijding zou geven, spreken we haar over vrijheid, en waarom we dat niet voor lief mogen nemen.

Wat betekent vrijheid voor jou?

"Vrijheid zit voor mij op dit moment in onze voorzieningen. Vorig jaar was ik in Irak. Als ik daaraan terugdenk en de lockdown die wij in Nederland hebben doorgemaakt daarnaast leg, dan denk ik dat we echt niet mochten klagen. We hebben schoon, stromend water, elektriciteit, gas en wifi. We kunnen heel goedkoop ons voedsel kopen. Natuurlijk was het geen fijne situatie en ik snap dat we nog steeds snakken naar ons oude leventje, maar ik ben ontzettend blij dat we deze voorzieningen hebben. Ook hebben wij geluk dat we in een zeer welvarend, open en vrij land wonen.

Ik ben in Pakistan geboren en daar zijn veel gevallen van corona. Je ziet alleen dat er met twee maten gemeten wordt. Op televisie wordt er gesproken van corona, in de volksmond noemen ze het tyfus. Ziekenhuizen zijn er bij gebaat om zoveel mogelijk coronagevallen te registeren, om zo buitenlandse hulpgelden te krijgen. Er worden zelfs gezonde mensen ontvoerd en in corona-ziekenhuizen gestopt om die cijfers maar op te krikken. De hulp die beschikbaar is, komt vervolgens niet bij de armen terecht. Patiënten krijgen vervolgens niet alleen de diagnose 'tyfus', maar ook medicijnen die voor tyfus zijn bedoeld. Er is een gebrek aan alles, bijvoorbeeld ook beademingsapparaten. Het is echt een brandhaard geworden. Er overlijden veel mensen aan corona, de moskeeën gaan niet dicht en op de uitvaart wordt geen afstand gehandhaafd, waardoor het virus zich als een lopend vuurtje verspreidt."

Shirin Musa

Hoe zie je de onvrijheid, ook in Nederland?

"Wij maken ons met Femmes for Freedom sterk voor vrouwen die te maken krijgen met verschillende vormen van geweld. We hebben gezien dat door corona spanningen hoog oplopen. Ik vind dat onze overheid adequaat heeft gehandeld wat betreft huiselijk geweld, bijvoorbeeld met codewoord 'masker 19' dat slachtoffers van de apotheker in contact bracht met Veilig Thuis. Ik zou dit momentum willen aangrijpen om ook actie te ondernemen voor verborgen vrouwen, voor vrouwen die leven in een permanente lockdown. Ik hoop dat we meer begrip krijgen voor deze vrouwen. Die hun bewegingsvrijheid kwijt zijn, zoals vrouwen met een migratieachtergrond, vaak huwelijksmigranten die in een gedwongen isolement leven. Verborgen vrouwen die opgesloten en mishandeld worden door hun man of schoonfamilie, of beide. De vrouwen die als huisslaaf uitgebuit worden.

We hebben het de laatste tijd veel gehad over het handelen van Halsema. De kritiek op de burgemeester was dat ze de volksgezondheid in gevaar hebben gebracht met het toestaan van de antiracisme-demonstratie op de Dam. Dit vind ik interessant. Wij hebben als organisatie actie gevoerd tegen twee salafistische moskeeën in Nederland die vrouwelijke genitale verminking aanbevelen. We hebben een aangifteactie tegen deze moskeeën georganiseerd. In een zaak heeft het geleid tot vervolging. We hebben ook een handhavingsverzoek ingediend bij de burgemeesters van Utrecht en Den Haag. Het interessante is dat die laatste van mening is dat hij niet kan handhaven op het aanbevelen van vrouwelijke genitale verminking door een moskee, omdat het over de vrijheid van godsdienst gaat. Dit kunnen we vergelijken met de discussie over Halsema. Het is toch interessant dat mensen begrijpen dat er gehandhaafd wordt als het over corona en de volksgezondheid gaat, maar het tegengaan van vrouwelijke genitale verminking niet onder de volksgezondheid en de verantwoordelijkheid van een burgemeester vinden vallen?

Tekst gaat verder na afbeelding

Burgemeester Femke Halsema tijdens het anti-racisme protest op de Dam.

"Verminking is óók urgent, maar het leeft niet in de samenleving omdat het niet zichtbaar is. In het geval van vrouwelijke genitale verminking gaat het ook over volksgezondheid en risicogroepen. Deze risicogroepen zijn vaak vrouwen met een migratieachtergrond die hun oorsprong hebben in niet westerse landen. Het ene is zichtbaar, de demonstratie op de Dam, het ander, genitale verminking, niet. Datzelfde geldt voor de verborgen vrouwen die letterlijk onzichtbaar zijn, die altijd in een gewelddadige lockdown zitten. Daar willen we meer erkenning en politieke actie voor, nu we allemaal hebben meegemaakt in Nederland hoe het is om in een opgelegd isolement te zitten. Voor deze verborgen vrouwen willen we ook handhaving van de openbare orde, bescherming van hun gezondheid en handhaving van hun fundamentele mensenrechten.

Rechtspolitiek zegt hierop; zie je wel, de islam deugt niet. Maar het gaat hier niet over de islam, het gaat hier over extremisme en mannen die religie en cultuur misbruiken om vrouwen te onderdrukken en over het belang van handhaving wet-en regelgeving en het bewaken van de volksgezondheid."

Naar schatting zijn 41 duizend vrouwen in Nederland genitaal verminkt.

"Genitale verminking wordt vaak als iets vanuit het islamitische geloof gezien. Maar bij die 41 duizend slachtoffers zitten ook christelijke vrouwen. In de Marokkaanse gemeenschap wordt verminking niet gepropageerd: in Marokko komt vrouwelijke genitale verminking zelfs niet voor. Het zorgelijke aan de situatie is dat imams het nu wél aanbevelen. Voor het eerst zien we toenemende orthodoxie en extremisme. Uiteindelijk hebben we het hier over Nederlandse vrouwen zonder fundamentele mensenrechten. We mogen deze groep niet vergeten. Als we investeren in hun weerbaarheid, in hun veiligheid en hun emancipatie, dan draagt dat bij aan een mooier, sterker en beter Nederland. Een inclusief Nederland." 

Meer weten over Shirin Musa, de Vrijheidscolleges, andere sprekers of de nieuwe data van de colleges? Check vrijheidscolleges.nl.

Ook interessant